وقف علم و فناوری می‌تواند منبع مناسبی در جهت توليد علم و فناوری باشد

حسن دیانی، سرویس فرهنگ/ خبرگزاری رضوی، وقف یکی از سنت های کهن و زیبای اسلامی است که در طول قرن ها منشأ ثمرات و فواید عامی برای جامعه و امت اسلامی بوده است. وقف را که در متون فقهی آن را یکی از عقود اسلامی می دانند به معنای بخشش عین مال جهت بهره‌برداری از منافع آن -بدون دریافت عوض- تعریف می کنند. و فرد واقف با وقف اصل مال خود بهره برداری از منافع آن را برای امور خیر در طول سالیان برای گروه یا عامه ای از مردم قرار می دهد و از این طریق باقیات الصالحاتی برای خود و نفعی در طول زمان برای جامعه را موجب می گردد. اما وقف که در اصطلاح امروز اقتصادی می توان آن را بخش سوم اقتصاد به شمار آورد (چرا که نه دولتی است و نه خصوصی) غالباً در جامعه کنونی در موضوعات مذهبی و دینی، و یا در ارتباط با مستمندان و نیازمندان شناخته می شود. در حالی که این وقف می تواند ابعاد وسیع تری یافته، خدمات بسیار بیشتری از آنچه غالباً تصور می شود به جامعه دینی ارائه نماید. از جمله این حوزه ها، وقف در حوزه های فرهنگی، اجتماعی، علمی و فناوری است. وقف علم و فناوری که دارای گذشته ای در دوران شکوفایی تمدن اسلامی است از جمله این موارد است که با توجه به اهمیت پیشرفت و توسعه علم و فناوری در دنیای جدید، می تواند نقش مهمی در شکوفایی و اعتلای جامعه اسلامی ایفا نماید. نقشی که هرچند کم و بیش مواردی از آن را اکنون هم در جهان اسلام و در ایران شاهد هستیم، اما هنوز بسیار کمتر از آنچیزی است که جامعه کنونی ما به آن نیاز دارد از این رو نیاز به توجه بیشتری از سوی مسئولین و متولیان فرهنگی، در تشویق خیرین به وقف در این حوزه ها دارد.
یکی از این وقف های زیبا و جالب علمی جایزه مصطفی(ص) است که همه ساله در جهان اسلام برگزار می شود. سید علی عمرانی دبیر کارگروه اجرایی جایزه مصطفی(ص) در این باره و در گفتگو با خبرگزاری رضوی گفت: منابع وقف براي مصارف علمي و پژوهشي همانطور كه در قرون اوليه شكوفايي تمدن اسلامي آثار ارزشمندي از خود باقي گذاشته بايستي دوباره با جديت بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
سید علی عمرانی؛ رییس کارگروه اجرایی جایزه مصطفی^(ص) ادامه داد: وقف يكي از بهترين و پايدارترين مصاديق تعاون است و وقف علم و فناوری می‌تواند منبع مناسبی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پژوهشي کاربردی و در جهت توليد علم و فناوري باشد که توسط مردم خيِّر و نيكوكار و علاقه‌مندان به توسعه فناوری‌های نوین درجهان اسلام اهدا می­شود.
وی در این گفتگو که به مناسبت 15 آبان "روز وقف" انجام گرفته بود افزود: هر چند تامین مالی جمعی از روش‌هایی است که در گذشته‌ی تمدن اسلامی به کثرت قابل مشاهده است و بدون شک "خمس"و "زکات" نمونه‌هایی بارز از این روش تامین مالی است ولی مشخص نبودن ابعاد پروژه‌های خدمت محور، متغیر بودن زمانبندی و عدم مشهود بودن خروجی‌های آن از چالش‌های استفاده از چنین روشی‌ در تامین مالی جمعی در سازمان‌های خدمت محور در سطح بین‌الملل به شمار می‌رود.
رییس کارگروه اجرایی جایزه مصطفی^(ص) در ادامه گفتگو در توضیح این جایزه و جامعه المصطفی ^(ص) گفت: جامعه خادم‌ المصطفی^(ص) بستری در جهت فائق آمدن بر این چالش است که با تشکیل و بهره‌برداری از پتانسیل جمع‌سپاری در تامین مالی، نظارت و سرمایه‌گذاری، توسعه­ی فعالیت‌های این بنیاد را ممکن می‌سازد.
عمرانی تصریح کرد: تامین مالی جمعی در جایزه مصطفی^(ص) با تکیه بر جامعه خادم المصطفی^(ص) می‌تواند الگویی نوین در راسـتای تجلیل از دانشمندان بزرگ جهان اسلام و ترغیـب و تشـویق خیریـن نیک اندیـش به منظور حمایـت از توسـعه علـم و فنـاوری در بسـتر وقـف و نذر علمـی باشد و موجب می­شود تا بـار ديگـر دنيـاي اسـلام با اسـتفاده از دانـش، عقل و خردمندی، تدبیر و بصیرت در جهت برپایی"تمدن نوین اسلامی" حرکت نماید و بار دیگر مرجعیت علمی کهن خویش را در عرصه‌ی بین‌الملل احیا کند.

بیش از 370 نفر از شخصیت­های برجسته از 23 کشور جهان در جمع واقفین جایزه مصطفی^(ص)
عمرانی اظهار داشت: بیش از 370 نفر از شخصیت­های برجسته علمی و مدیریتی از 23 کشور جهان، به منظور حمایت از اهداف جامعه خادم المصطفی^(ص) در توسعه علم و فناوری در جهان اسلام، به عضویت این جامعه درآمدند.
وی ادامه داد: صندوق سرمایه­گذاری و موقوفات جایزه مصطفی^(ص) از تاریخ 15 آذرماه 94 مجوز تاسیس و فعالیت خود را دریافت کرده است و مجموع سرمایه‌های موجود در آن در حال حاضر بالغ بر 35 میلیارد تومان است که جوایز 2 دوره اعطای جایزه مصطفی^(ص) از محل منابع این صندوق به برگزیدگان اهدا شده است.
عمرانی تاکید کرد: گروه­های برجسته­ای از اعضای فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، گروه مهندسی فرهنگستان علوم، شخصیت­های برجسته علوم اسلامی و حوزوی، اساتید بزرگ حوزه­های علوم پایه و علوم مهندسی، شخصیت­های برجسته حوزه فرهنگ، هنر و رسانه و شخصیت­های برجسته علمی و مدیریتی سایر کشورهای اسلامی نیز در جلسات گوناگونی به جمع واقفین علمی صندوق سرمایه­گذاری و موقوفات جایزه مصطفی^(ص) پیوستند.
وی گفت: همچنین پس از شروع پذیره­نویسی صندوق، طی برگزاری ضیافت­هایی در بین چهره­های ماندگار ایران، نخبگان و فرهیختگان، شرکت­های حوزه سلامت و شرکت­کنندگان در نخستین دوره مراسم اعطای جایزه مصطفی^(ص)، شخصیت­های برجسته­ای از مدیران و دانشمندان بزرگ جهان اسلام به جمع واقفین صندوق سرمایه­گذاری و موقوفات جایزه مصطفی^(ص) پیوستند.

تبديل شدن صندوق به بزرگترین صندوق مالی در توسعه علم و فناوری جهان اسلام
رییس کارگروه اجرایی جایزه مصطفی^(ص) در ادامه اظهار داشت: صندوق سرمایه­گذاری و موقوفات جایزه مصطفی^(ص) به جهت تامین هزینه­های جایزه مصطفی^(ص) و همچنین حمایت مالی از توسعه علم و فناوری در جهان اسلام؛ بویژه در حوزه­های مرتبط با این جایزه در قالب حمایت­های پژوهشی و تحقیقاتی و تسهیلات مالی جهت تجاری­سازی طرح­های فناور با دریافت مجوز رسمي از سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز به کار نموده است.

وی افزود: صندوق قصد دارد به برکت نام پیامبر مکرم اسلام^(ص) و در راستاي به خدمت گرفتن علم و فناوری در جهت رفاه، امنیت و سلامت بشریت؛ با شعار هر مسلمان یک سهم براي توسعه فناوري در جهان، با بهره‌گيري از منابع مالی آحاد جامعه اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي و با جذب حمايت‌هاي مادي و معنوي واقفان و خيران، در جهت توسعه علم و فناوري در جهان اسلام گام‌هايي موثر بردارد.
عمرانی تاکید کرد: چشم‌انداز صندوق تبديل شدن به بزرگترین صندوق مالی در توسعه علمی و فناوری جهان اسلام مي‌باشد.