حسن محدثی در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری رضوی:
فضاهای شهری و خیابان ها را نمی توان مکان دینی تعریف کرد/ تعریف ساختارهای جدید از شهر مذهبی در دوران معاصر
خبرگزاری رضوی.سرویس زیارت.دکتر حسن محدثی گیلوایی، مدیرگروه جامعه شناسی دین انجمن جامعه شناسی ایران و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران در گفتگو با خبرنگار ما درباره تعریف ویژگی های شهر مذهبی گفت: بهتر است که از مفاهیم کلیشه ای درباره مشخصات و ترسیم شهر مذهبی عبور کرد.
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران با اشاره به اینکه وقتی به شهری از لحاظ تاریخی دینی گفته شده است با توجه به اینکه قرنها از آن زمان می گذرد دیگر ضرورتی ندارد که تعریف ما از شهر مذهبی به سابقه تاریخی آن شهر منوط شود، اظهارکرد: در شهر مذهبی انواع و اقسام نمادهای دینی دیده می شود.
این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: در عین حال در شرایط فعلی بافت ها و ساختارهایی جدیدی در این شهر دینی ایجاد شده است که احساس می شود حتی امام رضا(ع) در غربت است چرا که در این بافت ها عناصر دینی دیده نمی شوند چرا که از طرفی فقط به دلیل وجود یک مکان مقدس، نمی توان آن را شهر دینی قلمداد کرد اگر چه یکی از کارکردهای این شهر دینی بودن آن است.
این جامعه شناس دینی با بیان اینکه در شرایط فعلی مشهد به عنوان یک کلان شهر مطرح است که تنوع فعالیت های فراوانی در آن به چشم می خورد، تصریح کرد: در این شهر ما فقط با یک امر دینی مرتبط نیستیم چرا که این شهر تنوع فراوانی در فعالیت های مختلف دارد.
فراهم سازی ساختارهای امر دینی در شهر مذهبی
وی در ادامه با تأکید بر فراهم سازی ساختارهای امر دینی در شهر مذهبی گفت: بسیاری از مردم ما دیندار هستند و حق آنها این است که به صورت دینی زندگی کنند و از طرفی برای زندگی آنان نیاز است تا فضای مناسب فراهم شود در حالی که هجوم فعالیت های اقتصادی در اطراف حرم رضوی، بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) را تحت الشعاع قرارداده است.
محدثی با تأکید بر این مطلب که نیاز است تا برای حرم، حریم تعریف شود، بیان داشت: در عین حال در این حریم می توان از انجام فعالیت های دیگر ممانعت به عمل آورد در حالی که در شرایط فعلی تنوع فعالیت های اقتصادی در اطراف حرم رضوی بسیار گسترده شده است و در واقع این امر نماد و هویت این شهر را تغییر می دهد.
این استادیار دانشگاه در ادامه ضمن تأکید بر دفاع از حریم مکان مقدس در مشهد گفت: در واقع این دفاع باید به گونه ای باشد که کارکردها و نمادها و فضاهای امر دینی محفوظ بماند تا به صورت افسار گسیخته فضای شهر تغییر نکند و متناسب با فضای دینی در این شهر فعالیت صورت گیرد و مکان ها تعریف شوند.
وی در ادامه درباره انجام مناسب مناسک در شهر مذهبی گفت: توصیه من این است که فضای شهری در مشهد تقسیم شود و در اطراف حرم رضوی تا جایی که امکان دارد فضاهای فرهنگی به جای هتل ها ساخته شود که شامل کتابخانه ومکانی برای تجمع مردم برای انجام مناسک و گفتگوها و در نتیجه دنبال کردن زندگی دینی آنان باشد به جای اینکه فضاهای اقتصادی اطراف حرم ساخته شود.
کنارهم قرار گرفتن بازار و مسجد در تاریخ اسلام نشان دهنده آمیختگی دین و دنیا
مدیرگروه جامعه شناسی دین انجمن جامعه شناسی ایران با تأکید بر این مطلب که با فعالیت اقتصادی مشکلی ندارم چرا که به صورت تاریخی در جامعه اسلامی مسجد و بازار در کنار یکدیگر بوده اند، تصریح کرد: این موضوع به صورت نمادین نشان دهنده این امر است که دین و دنیا در جهان اسلام پیوند گسترده ای دارند در عین حال نباید به گونه ای باشد که بازار و فعالیت اقتصادی حرم را تحت الشعاع قرار دهد.
وی ادامه داد: به نظر می رسد در شرایط فعلی در شهرهای مذهبی حرم تحت الشعاع بازار و فعالیت های اقتصادی قرار گرفته است و این امر حتی در مکه اتفاق افتاده است که همراه با آسیب جدی است.
نمایش عزاداری
محدثی در بخش دیگری ازسخنان خود درباره نمایش عزاداری که در دوران معاصر از سوی افراد صورت می گیرد، بیان داشت: در واقع این امر این خاصیت فضا است وقتی عزاداری در فضای باز انجام می شود عوامل گوناگون برآن تأثیر می گذارند و در واقع مناسک از کنترل خارج می شوند و برای پرهیز از این موضوع بهتر است که خیابان ها و میدان هایی ویژه برای مناسک ساخته شوند چرا که این شکل درهم آمیخته آسیب زا است.
وی ادامه داد: وقتی این خیابان از مردم گرفته می شود و قرار است هویت دینی به آن داده شود در حالی که از قبل این خیابان دارای هویت است و افراد خاطره هایی از آن دارند اما تلاش می شود که هویت قبلی از آن سلب شود در حالی که این کار درست نیست و بهتر است تا مکان های دینی ویژه برای انجام مناسک ساخته شوند که اقسام فعالیت های دینی در آن تعریف شود.
این استادیار دانشگاه تهران ادامه داد: مسجد برای ما تعریف ویژه ای دارد و در زندگی ما دارای جایگاه خاصی است و نمی توان با چند داربست فضای دینی را برای آن تعریف کرد درحالی که هویت دینی و معنوی مسجد بر روح و جان انسان اثر معنوی دارد و با چند داربست نمی توان توقع اثر معنوی را داشت چرا که مکان در تجربه های باطنی ما نقش جدی دارد.
وی در ادامه ضمن انتقاد نسبت به تعریف مکان و امردینی که همه فضاهای شهری و خیابان ها را نمی توان مکان دینی نام گذاشت، گفت: برخی فکر می کنند با تظاهرات و راهپیمایی درباره امر دینی به ترویج دین کمک می شود در صورتی که این فعالیت ها همراه با آسیب های جدی است.
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران با اشاره به اینکه وقتی به شهری از لحاظ تاریخی دینی گفته شده است با توجه به اینکه قرنها از آن زمان می گذرد دیگر ضرورتی ندارد که تعریف ما از شهر مذهبی به سابقه تاریخی آن شهر منوط شود، اظهارکرد: در شهر مذهبی انواع و اقسام نمادهای دینی دیده می شود.
این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: در عین حال در شرایط فعلی بافت ها و ساختارهایی جدیدی در این شهر دینی ایجاد شده است که احساس می شود حتی امام رضا(ع) در غربت است چرا که در این بافت ها عناصر دینی دیده نمی شوند چرا که از طرفی فقط به دلیل وجود یک مکان مقدس، نمی توان آن را شهر دینی قلمداد کرد اگر چه یکی از کارکردهای این شهر دینی بودن آن است.
این جامعه شناس دینی با بیان اینکه در شرایط فعلی مشهد به عنوان یک کلان شهر مطرح است که تنوع فعالیت های فراوانی در آن به چشم می خورد، تصریح کرد: در این شهر ما فقط با یک امر دینی مرتبط نیستیم چرا که این شهر تنوع فراوانی در فعالیت های مختلف دارد.
فراهم سازی ساختارهای امر دینی در شهر مذهبی
وی در ادامه با تأکید بر فراهم سازی ساختارهای امر دینی در شهر مذهبی گفت: بسیاری از مردم ما دیندار هستند و حق آنها این است که به صورت دینی زندگی کنند و از طرفی برای زندگی آنان نیاز است تا فضای مناسب فراهم شود در حالی که هجوم فعالیت های اقتصادی در اطراف حرم رضوی، بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) را تحت الشعاع قرارداده است.
محدثی با تأکید بر این مطلب که نیاز است تا برای حرم، حریم تعریف شود، بیان داشت: در عین حال در این حریم می توان از انجام فعالیت های دیگر ممانعت به عمل آورد در حالی که در شرایط فعلی تنوع فعالیت های اقتصادی در اطراف حرم رضوی بسیار گسترده شده است و در واقع این امر نماد و هویت این شهر را تغییر می دهد.
این استادیار دانشگاه در ادامه ضمن تأکید بر دفاع از حریم مکان مقدس در مشهد گفت: در واقع این دفاع باید به گونه ای باشد که کارکردها و نمادها و فضاهای امر دینی محفوظ بماند تا به صورت افسار گسیخته فضای شهر تغییر نکند و متناسب با فضای دینی در این شهر فعالیت صورت گیرد و مکان ها تعریف شوند.
وی در ادامه درباره انجام مناسب مناسک در شهر مذهبی گفت: توصیه من این است که فضای شهری در مشهد تقسیم شود و در اطراف حرم رضوی تا جایی که امکان دارد فضاهای فرهنگی به جای هتل ها ساخته شود که شامل کتابخانه ومکانی برای تجمع مردم برای انجام مناسک و گفتگوها و در نتیجه دنبال کردن زندگی دینی آنان باشد به جای اینکه فضاهای اقتصادی اطراف حرم ساخته شود.
کنارهم قرار گرفتن بازار و مسجد در تاریخ اسلام نشان دهنده آمیختگی دین و دنیا
مدیرگروه جامعه شناسی دین انجمن جامعه شناسی ایران با تأکید بر این مطلب که با فعالیت اقتصادی مشکلی ندارم چرا که به صورت تاریخی در جامعه اسلامی مسجد و بازار در کنار یکدیگر بوده اند، تصریح کرد: این موضوع به صورت نمادین نشان دهنده این امر است که دین و دنیا در جهان اسلام پیوند گسترده ای دارند در عین حال نباید به گونه ای باشد که بازار و فعالیت اقتصادی حرم را تحت الشعاع قرار دهد.
وی ادامه داد: به نظر می رسد در شرایط فعلی در شهرهای مذهبی حرم تحت الشعاع بازار و فعالیت های اقتصادی قرار گرفته است و این امر حتی در مکه اتفاق افتاده است که همراه با آسیب جدی است.
نمایش عزاداری
محدثی در بخش دیگری ازسخنان خود درباره نمایش عزاداری که در دوران معاصر از سوی افراد صورت می گیرد، بیان داشت: در واقع این امر این خاصیت فضا است وقتی عزاداری در فضای باز انجام می شود عوامل گوناگون برآن تأثیر می گذارند و در واقع مناسک از کنترل خارج می شوند و برای پرهیز از این موضوع بهتر است که خیابان ها و میدان هایی ویژه برای مناسک ساخته شوند چرا که این شکل درهم آمیخته آسیب زا است.
وی ادامه داد: وقتی این خیابان از مردم گرفته می شود و قرار است هویت دینی به آن داده شود در حالی که از قبل این خیابان دارای هویت است و افراد خاطره هایی از آن دارند اما تلاش می شود که هویت قبلی از آن سلب شود در حالی که این کار درست نیست و بهتر است تا مکان های دینی ویژه برای انجام مناسک ساخته شوند که اقسام فعالیت های دینی در آن تعریف شود.
این استادیار دانشگاه تهران ادامه داد: مسجد برای ما تعریف ویژه ای دارد و در زندگی ما دارای جایگاه خاصی است و نمی توان با چند داربست فضای دینی را برای آن تعریف کرد درحالی که هویت دینی و معنوی مسجد بر روح و جان انسان اثر معنوی دارد و با چند داربست نمی توان توقع اثر معنوی را داشت چرا که مکان در تجربه های باطنی ما نقش جدی دارد.
وی در ادامه ضمن انتقاد نسبت به تعریف مکان و امردینی که همه فضاهای شهری و خیابان ها را نمی توان مکان دینی نام گذاشت، گفت: برخی فکر می کنند با تظاهرات و راهپیمایی درباره امر دینی به ترویج دین کمک می شود در صورتی که این فعالیت ها همراه با آسیب های جدی است.
