گفتگو با مریم سادات موسوی؛ بانوی هنرمند خوشنویس و مدرس با سابقه انجمن خوشنویسان مشهد
آیات قرآن کریم؛ لذت بخش ترین آثار خوشنویسی
زهرا رهبرنیا/سرویس هنر خبرگزاری رضوی
در میان خطوط ایرانی و عربی، خط نستعلیق به‌عنوان زیباترین خط و برترین از خطوط اسلامی شناخته شده است و آن را «عروس خطوط اسلامی» نامیده‌اند. خط نستعلیق علاوه بر خوش‌نویسانی که در حیطه ایران کنونی می‌زیستند، در خراسان رشد و پیشرفت قابل توجهی کرد. در دوران معاصر همراه با همه شاخه‌های هنری که دست‌خوش تحولاتی قابل توجه شدند در هنر خوشنویسی نیز شاهد تغییراتی بوده‌ایم و هم‌اکنون نیز شاهد نوآوری‌ها و ابداعاتی چه در ترکیب با سایر هنرها و چه در شکل‌گیری و پیشرفت این هنر بوده ایم.
اکنون هنر خوشنویسی پس از تب و تاب اولیه و پس از انقلاب خوشنویسی ایرانی، دوران بلوغ و بالندگی خود را طی می‌کند و در این بین کم نیستند بانوان هنرمندی که در این هنر، گوی سبقت را از مردان ربوده‌اند و در این زمینه خوش درخشیده‌اند. یکی از این بانوان موفق و هنرمند و استاد در رشته خوشنویسی، خانم موسوی هستند که علاوه بر کسب مقام ها و موفقیت‌های بی‌شمار در این رشته، افراد زیادی را آموزش داده و به بالندگی و بلوغ رسانده‌اند. با این بانوی هنرپرور به گفت‌وگویی نشسته‌ایم که در ذیل می‌خوانید:
معرفی وکسب افتخارات:
مریم سادات موسوی هستم، متولد 1348 در مشهد.
آذرماه1368خوشنویسی را زیر نظر استاد بزرگوار و با اخلاقم جناب استاد محمدکریم کریمی آموختم و در محضر اساتیدی چون استاد صحافی مقدم، خط شکسته نستعلیق و استاد بختیاری، خط نستعلیق و استاد مرادی نستعلیق را به انجام رساندم. در خرداد ۱۳۷۰ مدرک ممتاز و در۱۳۹۰ مدرک فوق ممتازم را دریافت کردم.
درجشنواره هایی چون جشنوارۀ رضوی، کوثر، قربان تا غدیر، نینوا، سوگواره پیام خورشید و حافظ قرآن شرکت داشته و موفق به أخذ جوایز و کسب مقام شده‌ام و در بیشتر ورک‌شاپ‌های مذهبی نظیر ولادت حضرت رضا (ع)، میلاد امام حسن مجتبی( ع) در ماه مبارک رمضان و ولادت حضرت زهرا (س) و شب‌های قدر در حرم مطهر و خانۀ هنرمندان شرکت کرده‌ام. جدیدا نیز در ورک‌شاپ حدیث سلسله الذهب در نیشابور و نگارخانه رضوان مشارکت داشته ام و در ورک‌شاپ مشق صلوات در تهران حائز رتبه برگزیده شدم.
و در نمایشگاه‌هایی که در مناسبت‌های مختلف مذهبی نظیر تولد حضرت علی( ع) خطبه غدیر در قزوین و... شرکت کرده و برگزیده شده‌ام. از جمله مقام ها و رتبه هایی که کسب کرده‌ام شامل:
کسب رتبۀ برگزیره جشنواره جوان مشهد،1372
کسب رتبۀ دوم جشنواره آستان عشق مشهد،1383
کسب رتبۀ سوم جشنواره کوثر تهران،1388
کسب رتبۀ دوم جشنواره قربان تا غدیر بیرجند،1388
کسب رتبۀ برگزیدۀ جشنوارۀ نینوا ایلام،1388
کسب رتبۀ سوم جشنوارۀ کوثر تهران،1389
کسب رتبۀ اول جشنوارۀ کوثر تهران،1390
کسب رتبۀ برگزیدۀ سوگوار پیام خورشید،1391
کسب رتبۀ برگزیدۀ جشنواره حافظ قرآن در شیراز،1392
کسب رتبۀ برگزیده صلوات تهران، 1396
نمایشگاه انفرادی «با یاد پدر»1391
نمایشگاه انفرادی «پنجره عشق»1397
و در بیش از 100 نمایشگاه و جشنوارۀ داخلی شرکت داشته ام
به نظر من بهتر است جشنوارۀ خوشنویسی رضوی، در جوار حرم امام رضا (ع) و در مشهد انجام شود. و آثار برگزیده به صورت نمایشگاه هایی در استان های دیگر در معرض دید عموم قرار گیرد.
فعالیت‌ها و ورکشاپ‌ها:
حدود دو هفته پیش پنج نفر از بانوان خوشنویس مشهد از جمله خود من به صورت خود‌جوش در مشهد و به‌مناسبت عید غدیر در کافه کتاب گلستان مشهد ورک‌شاپی برگزار کردیم که عدۀ زیادی از این مراسم استقبال کردند و شهردار محترم، جناب آقای خامسی، هم از آن بازدید کردند. این برای ما انگیزه‌ای شد که در مراسم مناسبتی و اعیاد مختلف، ورک‌شاپ برگزار کنیم و آثارمان را به‌طور رایگان به مردم شهرمان هدیه کنیم.
ورک‌شاپ‌هایی که از طریق مکتب هنر رضوان و با حمایت آستان‌قدس رضوی در سال های گذشته انجام می شد، در حرم مطهر و در رابطه با شب‌های قدر و میلاد حضرت زهرا (س) و امام رضا (ع) بود که ما با هدیه دادن به زائران مشهد الرضا غرق در لذت شدیم.
حدود سه ماه پیش، نمایشگاهی انفرادی داشتم که نگارخانه رضوان با طرحی حمایتی، هیچ هزینه ای را از من دریافت نکرد. این قبیل کارها می‌تواند برای من که متحمل هزینه زیادی برای برپایی نمایشگاه شده‌ایم انگیزه‌بخش باشد تا حداقل دغدغه هزینۀ برپایی نمایشگاه را نداشته باشیم.
ایجاد انگیزه، مهم ترین عامل پیشرفت:
خرید آثار، یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند برای یک هنرمند انگیزه ایجاد کند تا به آن تکیه کند و با درنظرگرفتن اینکه آثارش به فروش می‌رسد، بتواند کارهای زیباتری را ارائه دهد؛ نه اینکه آثار هنرمندان در انبارهای خانه شان جمع شود و دیده نشود.
حدود سه ماه پیش، نمایشگاهی انفرادی داشتم که نگارخانه رضوان با طرحی حمایتی، هیچ هزینه ای را از من دریافت نکرد. این قبیل کارها می‌تواند برای من که متحمل هزینه زیادی برای برپایی نمایشگاه شده‌ام انگیزه‌بخش باشد تا حداقل دغدغه هزینۀ برپایی نمایشگاه را نداشته باشم.
.jpg)
جایگاه زنان در خوشنویسی:
زنان خوشنویس در کنار مردان وگاهی بالاتر از مردان خوشنویس قرار دارند. ما می‌دانیم که یک زن با چه شرایط خاصی می‌تواند در هنرش پیشرفت داشته باشد. یک زن در کنار وظایفی چون مادربودن، همسرداری و رسیدگی به امور خانه و درس بچه‌ها و کار بیرون وکسب درآمد، باید زندگی‌اش را درست برنامه‌ریزی کند تا در انجام وظایفش دچار مشکل نشود. گاهی ما شاهد این هستیم خانم‌هایی که به‌صورت حرفه ای این هنر را دنبال می‌کنند، وسط راه متوقف می‌شوند؛ چون واقعا کم می‌آورند و وقت کافی برای رسیدگی به همۀ این امور را ندارند. به نظر من تعداد خانم‌هایی که این هنر را به صورت حرفه ای پیش می‌برند به تعداد انگشت‌های یک دست هم نمیرسد؛ اما اگر زنان وقت کافی داشته باشند و حمایت شوند، می‌توانند حتی بهتر از مردان در صف اول خوشنویسی بایستند.
تفاوت مردان و زنان در خوشنویسی:
از لحاظ فیزیکی دستان مردان قدرت بیشتری برای نوشتن دارد و می‌توانند محکم‌تر از زنان بنویسند؛ اما این شرایط در جشنواره‌ها لحاظ نمی‌شود و شرایط رتبه بندی مساوی است. از لحاظ شرایط امنیت و آرامش نوشتاری، مردان امنیت و آسایش بیشتری برای نوشتن دارند که این شرایط از طریق ما زنان برای ایشان مهیا می‌شود.
به نظر من تعداد زنان خوشنویس در مشهد از بقیه شهرهای بزرگ کشور، هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی، خیلی بیشتر است و حتی اگر حمایت شویم هم مطمئن باشید انگیزه برای انجام این هنر در مشهد فوق العاده است.
پیشنهاداتی برای آیندگان:
مدارس بهترین مکان برای آشنایی کودکان و دانش آموزان ما برای خوشنویسی است.
وارد کردن هنر خوشنویسی در دروس ابتدایی و استفاده از اساتید مجرب در مدارس و توجه به این هنر به صورت جدی در مدارس و هماهنگی معلم مربوطه با مدرس خوشنویس و تعامل با هم و ایجاد طرح درس مشخص می‌تواند آینده این هنر را تضمین کند.
برجسته تر کردن دانش آموزان برتر در این رشته و معرفی آن‌ها به مراکز آموزش خوشنویسی از اقداماتی است که میتوان برای این هنر برجسته انجام داد. قدم اول، وارد کردن ادبیات و شعر در حیطۀ افکار بچه‌ها است که همچنین آن‌ها را از آسیب‌ها و انحرافات اطراف مصون خواهد داشت.در مراحل بعدی هم حمایت‌هایی که در این راه از طریق مربیان و مدرسان و اساتید این رشته انجام می‌شود در رشد این هنر کمک شایانی خواهد نمود.
آیات قرآن کریم، لذت بخش‌ترین نوشته هایی است که انجام داده‌ام؛ انتخاب آیات با برترین و زیباترین معانی که یکی از دغدغه های نوشتاری من است.
.jpg)
تاریخچۀ تلاش‌ها و نتیجۀ آن:
من حدود ۳۰ سال است که خوشنویسی می‌کنم و در طی این ۳۰ سال، دانش‌آموزان و هنرجویان را ترغیب و تشویق کرده و به آن‌ها انگیزه داده‌ام تا بتوانند خوش بنویسند و مطرح شوند.
من بیست سال در مدارس دولتی و غیر دولتی، بچه های این مرز و بوم را در راه اعتلای این هنر والا تربیت کرده‌ام.
در انجمن خوشنویسان همواره از نظر تعداد هنرجو بالاترین تعداد هنرجو را داشته‌ام و با تمام توان و نیروی خودم در کنار زندگی و مشکلاتم انجام وظیفه کرده‌ام و سعی کرده‌ام به‌عنوان یک زن، برای هنرجویانم ایجاد انگیزه کنم که متوجه شوند یک زن خوشنویس هم می‌تواند برای کشورش مفید باشد و اوقات خوبی را برای دیگران و لذت مردم ایجاد کند. من سعی کرده‌ام به همه نشان دهم که یک زن می‌تواند در کنار کارهای خانه و زندگی خانوادگی‌اش، رشد کند و دیگران را به این راه ترغیب کند. من در این 30 سال چشمداشتی از کسی نداشته‌ام؛ اما اکنون، منتظر دیده شدن و قدرشناسی و آرامش هستم. بعد از این‌همه کار و تدریس، حق خود می‌دانم که خوب زندگی کنم.
در میان خطوط ایرانی و عربی، خط نستعلیق به‌عنوان زیباترین خط و برترین از خطوط اسلامی شناخته شده است و آن را «عروس خطوط اسلامی» نامیده‌اند. خط نستعلیق علاوه بر خوش‌نویسانی که در حیطه ایران کنونی می‌زیستند، در خراسان رشد و پیشرفت قابل توجهی کرد. در دوران معاصر همراه با همه شاخه‌های هنری که دست‌خوش تحولاتی قابل توجه شدند در هنر خوشنویسی نیز شاهد تغییراتی بوده‌ایم و هم‌اکنون نیز شاهد نوآوری‌ها و ابداعاتی چه در ترکیب با سایر هنرها و چه در شکل‌گیری و پیشرفت این هنر بوده ایم.
اکنون هنر خوشنویسی پس از تب و تاب اولیه و پس از انقلاب خوشنویسی ایرانی، دوران بلوغ و بالندگی خود را طی می‌کند و در این بین کم نیستند بانوان هنرمندی که در این هنر، گوی سبقت را از مردان ربوده‌اند و در این زمینه خوش درخشیده‌اند. یکی از این بانوان موفق و هنرمند و استاد در رشته خوشنویسی، خانم موسوی هستند که علاوه بر کسب مقام ها و موفقیت‌های بی‌شمار در این رشته، افراد زیادی را آموزش داده و به بالندگی و بلوغ رسانده‌اند. با این بانوی هنرپرور به گفت‌وگویی نشسته‌ایم که در ذیل می‌خوانید:
معرفی وکسب افتخارات:
مریم سادات موسوی هستم، متولد 1348 در مشهد.
آذرماه1368خوشنویسی را زیر نظر استاد بزرگوار و با اخلاقم جناب استاد محمدکریم کریمی آموختم و در محضر اساتیدی چون استاد صحافی مقدم،
درجشنواره هایی چون جشنوارۀ رضوی، کوثر، قربان تا غدیر، نینوا، سوگواره پیام خورشید و حافظ قرآن شرکت داشته و موفق به أخذ جوایز و کسب مقام شده‌ام و در بیشتر ورک‌شاپ‌های مذهبی نظیر ولادت حضرت رضا (ع)، میلاد امام حسن مجتبی( ع) در ماه مبارک رمضان و ولادت حضرت زهرا (س) و شب‌های قدر در حرم مطهر و خانۀ هنرمندان شرکت کرده‌ام. جدیدا نیز در ورک‌شاپ حدیث سلسله الذهب در نیشابور و نگارخانه رضوان مشارکت داشته ام و در ورک‌شاپ مشق صلوات در تهران حائز رتبه برگزیده شدم.
و در نمایشگاه‌هایی که در مناسبت‌های مختلف مذهبی نظیر تولد حضرت علی( ع) خطبه غدیر در قزوین و... شرکت کرده و برگزیده شده‌ام. از جمله مقام ها و رتبه هایی که کسب کرده‌ام شامل:
کسب رتبۀ برگزیره جشنواره جوان مشهد،1372
کسب رتبۀ دوم جشنواره آستان عشق مشهد،1383
کسب رتبۀ سوم جشنواره کوثر تهران،1388
کسب رتبۀ دوم جشنواره قربان تا غدیر بیرجند،1388
کسب رتبۀ برگزیدۀ جشنوارۀ نینوا ایلام،1388
کسب رتبۀ سوم جشنوارۀ کوثر تهران،1389
کسب رتبۀ اول جشنوارۀ کوثر تهران،1390
کسب رتبۀ برگزیدۀ سوگوار پیام خورشید،1391
کسب رتبۀ برگزیدۀ جشنواره حافظ قرآن در شیراز،1392
کسب رتبۀ برگزیده صلوات تهران، 1396
نمایشگاه انفرادی
نمایشگاه انفرادی «پنجره عشق»1397
و در بیش از 100 نمایشگاه و جشنوارۀ داخلی شرکت داشته ام
به نظر من بهتر است جشنوارۀ خوشنویسی رضوی، در جوار حرم امام رضا (ع) و در مشهد انجام شود. و آثار برگزیده به صورت نمایشگاه هایی در استان های دیگر در معرض دید عموم قرار گیرد.
فعالیت‌ها و ورکشاپ‌ها:
حدود دو هفته پیش پنج نفر از بانوان خوشنویس مشهد از جمله خود من به صورت خود‌جوش در مشهد و به‌مناسبت عید غدیر در کافه کتاب گلستان مشهد ورک‌شاپی برگزار کردیم که عدۀ زیادی از این مراسم استقبال کردند و شهردار محترم، جناب آقای خامسی، هم از آن بازدید کردند. این برای ما انگیزه‌ای شد که در مراسم مناسبتی و اعیاد مختلف، ورک‌شاپ برگزار کنیم و آثارمان را به‌طور رایگان به مردم شهرمان هدیه کنیم.
ورک‌شاپ‌هایی که از طریق مکتب هنر رضوان و با حمایت آستان‌قدس رضوی در سال های گذشته انجام می شد، در حرم مطهر و در رابطه با شب‌های قدر و میلاد حضرت زهرا (س) و امام رضا (ع) بود که ما با هدیه دادن به زائران مشهد الرضا غرق در لذت شدیم.
حدود سه ماه پیش، نمایشگاهی انفرادی داشتم که نگارخانه رضوان با طرحی حمایتی، هیچ هزینه ای را از من دریافت نکرد. این قبیل کارها می‌تواند برای من که متحمل هزینه زیادی برای برپایی نمایشگاه شده‌ایم انگیزه‌بخش باشد تا حداقل دغدغه هزینۀ برپایی نمایشگاه را نداشته باشیم.
ایجاد انگیزه،
خرید آثار، یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند برای یک هنرمند انگیزه ایجاد کند تا به آن تکیه کند و با درنظرگرفتن اینکه آثارش به فروش می‌رسد، بتواند کارهای زیباتری را ارائه دهد؛ نه اینکه آثار هنرمندان در انبارهای خانه شان جمع شود و دیده نشود.
حدود سه ماه پیش، نمایشگاهی انفرادی داشتم که نگارخانه رضوان با طرحی حمایتی، هیچ هزینه ای را از من دریافت نکرد. این قبیل کارها می‌تواند برای من که متحمل هزینه زیادی برای برپایی نمایشگاه شده‌ام انگیزه‌بخش باشد تا حداقل دغدغه هزینۀ برپایی نمایشگاه را نداشته باشم.
جایگاه زنان در خوشنویسی:
زنان خوشنویس در کنار مردان وگاهی بالاتر از مردان خوشنویس قرار دارند. ما می‌دانیم که یک زن با چه شرایط خاصی می‌تواند در هنرش پیشرفت داشته باشد. یک زن در کنار وظایفی چون مادربودن، همسرداری و رسیدگی به امور خانه و درس بچه‌ها و کار بیرون وکسب درآمد، باید زندگی‌اش را درست برنامه‌ریزی کند تا در انجام وظایفش دچار مشکل نشود. گاهی ما شاهد این هستیم خانم‌هایی که به‌صورت حرفه ای این هنر را دنبال می‌کنند، وسط راه متوقف می‌شوند؛ چون واقعا کم می‌آورند و وقت کافی برای رسیدگی به همۀ این امور را ندارند. به نظر من تعداد خانم‌هایی که این هنر را به صورت حرفه ای پیش می‌برند به تعداد انگشت‌های یک دست هم نمیرسد؛ اما اگر زنان وقت کافی داشته باشند و حمایت
تفاوت مردان و زنان در خوشنویسی:
از لحاظ فیزیکی دستان مردان قدرت بیشتری برای نوشتن دارد و می‌توانند محکم‌تر از زنان بنویسند؛ اما این شرایط در جشنواره‌ها لحاظ نمی‌شود و شرایط رتبه بندی مساوی است. از لحاظ شرایط امنیت و آرامش نوشتاری، مردان امنیت و آسایش بیشتری برای نوشتن دارند که این شرایط از طریق ما زنان برای ایشان مهیا می‌شود.
به نظر من تعداد زنان خوشنویس در مشهد از بقیه شهرهای بزرگ کشور، هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی، خیلی بیشتر است و حتی اگر حمایت شویم هم مطمئن باشید انگیزه برای انجام این هنر در مشهد فوق العاده است.
پیشنهاداتی برای آیندگان:
مدارس بهترین مکان برای آشنایی کودکان و دانش آموزان ما برای خوشنویسی است.
وارد کردن هنر خوشنویسی در دروس ابتدایی و استفاده از اساتید مجرب در مدارس و توجه به این هنر به صورت جدی در مدارس و هماهنگی معلم مربوطه با مدرس خوشنویس و تعامل با هم و ایجاد طرح درس مشخص می‌تواند آینده این هنر را تضمین کند.
برجسته تر کردن دانش آموزان برتر در این رشته و معرفی آن‌ها به مراکز آموزش خوشنویسی از اقداماتی است که میتوان برای این هنر برجسته انجام داد. قدم اول، وارد کردن ادبیات و شعر در حیطۀ افکار بچه‌ها است که همچنین آن‌ها را از آسیب‌ها و انحرافات اطراف مصون خواهد داشت.در مراحل بعدی هم حمایت‌هایی
آیات قرآن کریم، لذت بخش‌ترین نوشته هایی است که انجام داده‌ام؛ انتخاب آیات با برترین و زیباترین معانی که یکی از دغدغه های نوشتاری من است.
تاریخچۀ تلاش‌ها و نتیجۀ آن:
من حدود ۳۰ سال است که خوشنویسی می‌کنم و در طی این ۳۰ سال، دانش‌آموزان و هنرجویان را ترغیب و تشویق کرده و به آن‌ها انگیزه داده‌ام تا بتوانند خوش بنویسند و مطرح شوند.
من بیست سال در مدارس دولتی و غیر دولتی، بچه های این مرز و بوم را در راه اعتلای این هنر والا تربیت کرده‌ام.
در انجمن خوشنویسان همواره از نظر تعداد هنرجو بالاترین تعداد هنرجو را داشته‌ام و با تمام توان و نیروی خودم در کنار زندگی و مشکلاتم انجام وظیفه کرده‌ام و سعی کرده‌ام به‌عنوان یک زن، برای هنرجویانم ایجاد انگیزه کنم که متوجه شوند یک زن خوشنویس هم می‌تواند برای کشورش مفید باشد و اوقات خوبی را برای دیگران و لذت مردم ایجاد کند. من سعی کرده‌ام به همه نشان دهم که یک زن می‌تواند در کنار کارهای خانه و زندگی خانوادگی‌اش، رشد کند و دیگران را به این راه ترغیب کند. من در این 30 سال چشمداشتی از کسی نداشته‌ام؛ اما اکنون، منتظر دیده شدن و قدرشناسی و آرامش هستم. بعد از این‌همه کار و تدریس، حق خود می‌دانم که خوب زندگی کنم.
