خبرگزاری رضوی. سرویس زیارت. فاطمه ترزفان. سالروز شهادت امام صادق علیه السلام که از او به عنوان امام مذهب و رئیس مکتب جعفری در میان تمام مذاهب اسلامی یاد شده و بزرگ داشته می شود می تواند یادآور ضرورت بازخوانی نقش آن حضرت در شکل دهی تمدن اسلامی باشد.
در این باره با دکتر محمد باغستانی پژوهشگر تاریخ و تمدن اسلامی گفتگو کردیم. او معتقد است: تا قبل از امام جعفر صادق(ع) تشیع به عنوان یک مذهب مطرح بود اما به عنوان یک مکتب در کنار مکاتب دیگر فکری قرار نداشت و در این دوران تشیع هنوز دارای اصول مشخص و فروع و چارچوب فکری معین درحوزه اعتقادات، اخلاق و عمل نبود.
دکتر محمد باغستانی تصریح کرد: در واقع این شاخصه ها هیچکدام تا قبل از امام جعفر صادق(ع) به کمال نرسیده بودند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ذکر اینکه امام صادق(ع) از دوره انتقال خلافت از بنی امیه به بنی عباس بهره برد، بیان داشت: تا قبل از شهادت، امام جعفر صادق(ع) در یک دوره چهل ساله موفق شدند در دو دهه حکمرانی خلافت عباسی، حوزه درسی خود را در مدینه برپا کنند.
وی ادامه داد: در این راستا و با تلاش و مجاهدت علمی چهار هزار روایتگر پیرامون امام جعفر صادق(ع) تربیت شدند و درست در همان دوره ای که مذاهب مختلف اهل سنت در حال شکل گیری بودند و یا برخی شکل گرفته بودند امام ششم شیعیان(ع) تشیع را به عنوان یک مکتب معرفی کردند و مذهب جعفری شکل گرفت.
این پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی با اشاره به رویدادهایی که به جای محور قرار دادن فعالیت های فکری و فرهنگی به مسائل سیاسی و مبارزات علنی روی آورند، خاطر نشان کرد: امام صادق(ع) بجای محور قرار دادن مبارزات سیاسی، مسیر شیعه را به سمت مسائل فکری و فرهنگی معطوف کردند.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم تمدن را بر پایه چند شاخص تعریف کنیم قطعا دانش یکی از این شاخص ها است که امام جعفر صادق(ع) نقش مهمی در دانش سازی و توسعه علمی مکتب بودند، اظهار داشت: از امام ششم(ع) احادیث بسیاری وجود دارد که ائمه بعد از ایشان آنچه را که این امام گفته اند تکمیل کرده و شرح دادند و مکتب تشیع در این مرحله به کمال رسید.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به این مطلب که وقتی مکتب جعفری به کمال رسید شیعه توانست در یک رقابت فکری، جدی و عملی با اکثریت به رقابت بپردازد تأکید کرد: در تمدن ها، رقابت عامل پیشرفت آنها است و می توان امام صادق(ع) را بنیانگذار رقابت تمدن ها دانست.
وی افزود: در واقع امام جعفر صادق(ع) زمینه شکوفا سازی جامعه تشیع را فراهم کرد که آثار اصلی این شکوفایی در تمدن اسلامی در سده های چهارم و پنجم هویدا شد و دانشمندان شیعه و یا منسوب به شیعه فراوانی ظهور کردند و آثار عینی این تمدن و تأسیس آن دست کم تا 150 سال بعد از امام علیه السلام امتداد یافت.