۱
۰
تاریخ انتشار
شنبه ۱۶ تير ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۱۱
دکتر مهدی دوایی در گفت و گو با خبرگزاری رضوی؛

مهارت گفتگو و حل مسله را بیاموزیم!/حل مشکلات خانوادگی با تأسی از سیره رضوی

مهارت گفتگو و حل مسله را بیاموزیم!/حل مشکلات خانوادگی با تأسی از سیره رضوی
به گزارش سرویس فرهنگ خبرگزاری رضوی، فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت در فضای مجازی کنار هم آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می کنند. امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت افزایش یافته است. پست الکترونیک، پیام های کوتاه، چت روم ها، وب پایگاه ها و بازی ها، روش هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده اند. روزانه نزدیک به چهارصد میلیون نفر در سراسر دنیا از اینترنت استفاده می کنند و یکی از کاربردهای اصلی اینترنت، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است. شاید عیب اصلی ارتباط های اینترنتی آن است که ارتباط در فضای مجازی، اساساً بر متن استوار است و بنابراین، از نشانه های بصری و شنیداری در تعامل های رو در رو بی بهره است.
امروزه خانواده ایرانی در سبد فرهنگی خود مواجه با شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، رسانه‌های مدرن و ... است که هر کدام به نوبه خود بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را هدف گرفته‌اند. بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای که به طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده است و پیام مشترک برنامه‌های این شبکه‌ها عبارتند از: "ترویج خانواده‌های بی‌سامان ولجام گسیخته در مقابل ساختار خانواده، عادی سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه‌دادن روابط جنسی دختر و پسر پیش از ازدواج، ترویج فرهنگ هم‌باشی به جای ازدواج و عادی جلوه‌دادن سقط جنین برای دختران. درخصوص ارزیابی تأثیرات اجتماعی فضای مجازی و به خصوص تاثیر فضای مجازی در نارضایتی های خانوادگی و روابط زوجین با دکتر مهدی دوایی متخصص روانشناسی تربیتی، عضوسازمان نظام روانشناختی و عضو هیات علمی پژوهش کده علوم شناختی ایران گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید.

آقای دکتر بفرمایید که فضای مجازی بر روابط بین زوجین  چه تاثیراتی دارد؟
رسانه ها یک تکنولوژی هستند مانند سایر تکنولوژی ها هم که می توانند استفاده بهینه داشته باشد وهم می شود که از این ابزاراستفاده نامناسب کرد. کلمه تکنولوژی از واژه "تخنه" گرفته شده است که در قدیم به این تخنه به عنوان اهرمی در بلند کردن سنگ های استفاده می شد و وقتی افراد نمی توانستند سنگی را بلند کنند برای جابجای سنگ ها از آن استفاده می کردند.
این "تخنه" که امروزه به تکنو تبدیل شده است کاری است که امروز به عنوان تسهیل گر از آن استفاده می شود که کارها را می توان به وسیله آن تسهیل کرد  در همین همین بحث فضای مجازی و تکنولوژی هم می تواند تسهیل گری انتظار داشت  که روابط  و ارتباطات در خانواده بالاتر برود و هم می تواند بالاعکس باشد واین روابط را تخریب کنند ویا تسهیل گر باشد برای تخریب روابط خانوادگی افراد جامعه.
این تکنولوژی و فضای مجازی هم می تواند خوب باشد و هم بد البته بستگی به استفاده از آن دارد. به عنوان مثال وقتی  خانواده را گسترده ببینیم و مانند یک فامیل ببینیم که خیلی قوی می تواند یک ایجاد فضای مشترک  پروژه دسته جمعی عمل کند و رو به رشد باشد.
تکنولوژی می تواند به خانواده ها هویت دهد که ما همه با هم و در کنار هم هستیم و این با هم بودند در جوامع امروزه صنعتی که براحتی اتفاق نمی افتد به خاطر جوامع صنعتی و وجود ترافیکی که هست، مسائل اقتصادی ،  دوری مسافت ها  واقعا نمی شود بدون استفاده از این فضا ها  به هویت خودشان برگردند.
امروزه با زمانهای گذشته فرق کرده است که عصر جمعه می رفتند به خانه پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها در حال حاضر این موارد به ندرت به چشم می خورد و معمولا اینقدر فاصله ها زیاد شده که ارتباط خانواده ها از لحاظ جغرافیایی و تحصیلی منحصر به فضاهای مجازی شده است و همین فضا فرصتی برای دور هم جمع شدن است.
در مجموع نحوه استفاده ما می تواند موثر باشد اگر این سواد رسانه ای  و این فضای مجازی در بعضی امور تسهیل گر باشد و سبب شود که ما با هم بیشتر حرف بزنیم یا دوستان راحتر با صحبت کنند این فضا خوب است ولی اگر میزان حرف زدند کم شده باشد ظهور فضای مجازی مخرب است.

خانواده ها ی شاد و سرحال چه شاخصه هایی دارند؟
یکی از پارا مترهای که بررسی می شود خانواده های سرحال هستند.  ببینند خانواده ها چقدربا یکدیگر صحبت می کنند  نه الزاما گفتگوی شفاهی بلکه در تعامل گفتگویی قرار دارند. اگر از این وسیله برای گفتگوهای مختلف استفاده می کنند از این وسیله  اینجا فضای مجازی موثر بوده است ولی اگر فرد باصطلاح سرش در گوشی خودش باشد و به خانواده کاری نداشته باشد اینجا فضای مجازی  باعث خرابی روابط است.
اگر فضای مجازی استدلال و منطق را به گونه ای تسهیل می کند و راهکار نشان می دهد  که می توانیم مسائل مان را به با منطق حل کنیم  و رهنمودهای مثبتی که همین فضا ایجاد کرده برای بهتر زندگی کردن در کنار یکدیگر را می توان جز اثرات مثبت این فضاها دانست.
این فضای مجازی اگرباعث شود پروژه های دسته جمعی بیشتری را با اعضا خانواده داشته باشیم مفید است. خانواده هایی که بین 18 تا 20  درماه پروژه مشترک داشته باشند خانواده سرحال محسوب می شوند.
مثلا با یکدیگر ناهار بخورند، گردش بروند، مسجد بروند و  تفریح و سرگرمی داشته باشند و بصورت  دسته جمعی تعاملات خانوادگی  را حفظ کنند  و به خانه پدر بزرگ و مادر بزرگ و مهمانی برودند این خانواده حالش خوب است. ولی اگر فضاهای مجازی مانع برگزاری پروژه های دسته جمعی خانواده ها شود اینجا این فضا باعث تخریب روابط خانوادگی شده است.

برخی ها معتقدند وقتی وارد فضای خانوادگی می شوید باید گوشی هوشمند خود را کنار بگذارید، نظر شما در این باره چیست؟
برخی افراد در مهمانی ها هم دور هم جمع می شوند اما باز هم سرشان در گوشی هایشان است  اگر این فضای مجازی در مهمانی باعث شود افراد خانواده بیشتر بایکدیگر صحبت کنند خوب است چراکه همین ابزار باعث شده که برای هم حرف داشته باشیم ولی اگریک فرد را از دیگر افراد جدا می کند باعث تخریب روابط است.
بعضی ها معتقد هستند در مهمانی ها موبایل ها را کنار بگذاریم این پیشنهاد خوبی هست زمانی که نمی توانیم این فضا را مدیریت کنیم!  یک راه دیگر برای استفاده از این فضای مجازی این است که مثلا  درهمین فضای مجازی معما مطرح کنیم و به دوستان و اعضای خانواده بگوییم  نظرات خود را در مورد فلان مسئله بگویید وکامنت بگذارید در این زمینه و موضوع  و این یک راه کار قابل استفاده است والزاما حذف این فضای مجازی نیست بلکه نحوه استفاده مفید ما از این فضای مجازی است.
اگر این فضای مجازی باعث تحرک ما می شود که خوب است اما اگر باعث تنبل شدن ما می شود  مضر است کم تحرکی علاوه بر مسائل جسمی باعث مسائل  و مشکلات روحی و روانی هم می شود.
ولی اگر از نرم افزارهای مفید در گوشی ها استفاده کنیم به عنوان مثال برنامه ای وجود دارد که میزان کالری بدن یک فرد را می سنجد این عمل توجه کردن به تناسب اندام است لذا استفاده از فضای مجازی مفید تلقی می شود و  اگر این فضای مجازی مرا به طبیعت نزدیک کند و علاقه مان را به طبیعت در درون ما زنده کند اینجا خوب است. مثلا تکنولوژی جدید و دوربین های مجازی تولید شده که وقتی فیلمی از تصاویر طبیعت به نمایش در می آید انگار فرد خودش در آن مکان حضور دارد و این یکی از مزایای تکنولوژی است و یا تصاویری از دریا به نمایش در می آید که انگار من در کنار دریا و طبیعت حضور دارم در حالی که در خانه نشستم  ولی گویی در آن محل هستم و نمی گذارد که ذائقه و علاقه به طبیعت در من بمیرد.
مهم است که چگونه از این ابزار استفاده کنیم خیلی وقتها می تواند در اختیار آسایش وآرامش انسان قرار بگیرد ولی اگر از آن درست استفاده نکنیم می تواند مخل اسایش انسان شود.
یکی از استفاده های این ابزار این است که می تواند به کمک بحث های اعتقادی ما توجه کند و بحث و مسائل دینی و معنوی ما را تقویت کنند مثلا با عضو شدن در گروه ها مجازی میلیون ها نفرمی توانند به طور همزمان یک ختم قرآن  داشته باشند.

فرهنگ رضوی چطور می توانند به  خانواده ها  در رابطه به تقویت ارتباطات انسانی کمک کند؟
خانواده به عنوان اصلی‌ترین هسته جامعه که کمال یا انحراف فرد و جامعه به آن بستگی دارد، در اسلام و آموزه‌های اهل بیت‌(ع) جایگاهی خاص دارد از این رو، در سیره کلامی و عملی آنها در این باره رمزگشایی‌های فراوان و اثرگذاری دیده می‌شود و امام رضا(ع) در این خصوص احادیث فراوانی دارند، امام رضا(ع) خانواده را یکی از مهمترین ارکان جامعه می‌دانند که ریشه و منشأ تربیت انسانی است. راهبرد و توصیه دیگر برای استحکام خانواده که در سبک زندگی رضوی به آن تصریح شده ابراز محبت است، یعنی زن و مرد محبتشان را نسبت به یکدیگر به شیوه‌های گوناگون ابراز کنند و به داشتن این محبت در قلبشان بسنده نکنند؛ این تأکید امام رضا(ع) است که: «اگر محبتی نسبت به کسی دارید آن را آشکار کنید، زیرا اظهار دوستی نیمی از خردمندی است». در حدیثی از امام رضا(ع) داریم که اعضای خانواده نسبت به یکدیگر نعمت محسوب می‌شوند و می‌فرمایند: نعمتهای الهی که در اختیارتان است را گرامی بدارید، چرا از آنها گریزان می‌شوید، اگر از این نعمتها کناره بگیرید، شاید در اختیارتان نباشد.
 ما معتقد هستیم مسایل مرتبط با تربیت فرزند و خانواده با تأسی به سیره رضوی حتما حل می‌شود، زیرا بیشتر مشکلات امروزی زندگی پیامد بی‌اعتمادی و اطمینان و تحقیر یکدیگر است.
در خصوص از دست دادن فرصت ها در زندگی باید بگویم ما دائما در حال حسرت خوردن هستیم و همین موضوع باعث میشود لذت بردن از زمان حال را از دست بدهیم . اهمیت این موضوع تا آنجایی است که امام علی (ع) هم سفارش کرده اند که حال را دریابید.
چرا بیشتر معضلات اجتماعی در خانواده ها رخ می دهد؟
از موارد اصلی که در بحث  دینی و حتی رواشناسی مطرح هست این است که براساس آمارها بیش از 70 درصد عوامل بزه و خلاف مثل اعتیاد، خودکشی، فراراز خانه تحت تاثیر خانواده است و بقیه موارد مثل رسانه ها، مدرسه و جامعه  سهمش 30 درصد است. اگر پدر و مادر و خواهر و برادر از لحاظ بعد عاطفی یکدیگر را تقویت کنند همدیگر رو دوست داشته باشند و زن و شوهری که همو دوست داشته باشند به ارزش های هم اهمیت خواهند گذاشت.
درحال حاضر در علم رواشناسی  دو رویکرد داریم یک رویکرد این است که اول دانش خود را در خصوص مسائل بالاببریم و سپس مهارت و نگرش خود را افزایش دهیم ولی در اصل این طور است  که باید اول نگرش مثبت ایجاد شود بعد مهارت به دست آید و اولویت آخر دانش باشد.
مثلا برای تربیت بچه و ترغیب آن به نماز باید بچه اول  نماز رو دوست داشته باشد. یا زن و شوهر باید کاری کنند که از لحاط عاطفی رابطه ای برقرار کنند که یکدیگر رو دوست داشته باشند که این دوست داشتن باعث می شود به ارزش های هم اهمیت دهند. که اگر دوست داشتن اتفاق بیفتد باعث ایجاد نگرش آنها نیزخواهد شد.
درمهارت گفتگو و حل مسله مهمترین مورد که بالاترین مرحله هم نیز هست این است که شخص به نیت و انگیزه طرف مقابل اولویت دهد و به  عینیت توجه نکند. اگر به عینیت توجه شود انگیزه حل مسله اتفاق نمی افتد زیرا هر کس از دید خودش ان مسله را می بیند بجای عینیت باید از دید طرف مقابل به آن مسله توجه شود.
اگر یک خانواد به این رشد عقلی برسد که از دید طرف مقابل هم آن مسئله را ببینند و نیت و انگیزه او را  ببیند این گفتگو صورت می گیرد و این گفتگو به حل مسئله در مشکلات و مسائل خانوادگی کمک می کند.
اینکه بفهمم که طرف چی می گوید واز دیدگاه یکدیگر مسائل راببینیم به مهارت حل مسله کمک خواهد کرد.
 
https://www.razavi.news/vdcjixet.uqeyozsffu.html
razavi.news/vdcjixet.uqeyozsffu.html
کد مطلب ۳۰۴۸۵
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما

نظرات بازدیدکنندگان
پروین سادات رضوی
Iran, Islamic Republic of
کارشناسی ارشدروانشناسی عضو سازمان نظام روانشناسی بامجوزکارازبهزیستی هستم.درکلینیک کارمیکنم.علاقه مندبه خدمتگذاری برای استان قدس رضوی هستم.چنانچه بنده رامیپذیریداطلاع دهید.ممنون