هنرمند چاپ دستی در گفت و گو با خبرگزاری رضوی؛
چاپ دستی در مشهد مغفول مانده است
محدثه داوودی/سرویس هنر، خبرگزاری رضوی
چاپ آثار هنری می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله چاپ فلزی، چاپ سنگی، چاپ چوب، چاپ دیجیتال و فرایندهای هنری مبتنی بر انواع حکاکی صورت پذیرد. چاپ‌های هنری امکانات فنی، صوری و بیانی بسیار متنوعی را در اختیار هنرمند می‌گذارند و علاوه بر این هنرمند به مدد چاپ و تکثیر اثر خود می‌تواند نمونه‌های ارزان‌تری را در دسترس مخاطبان قرار دهد. به همین سبب در قرن‌های اخیر اغلب هنرمندان برخی روش‌های حکاکی و چاپ را آزموده و در آن‌ها به استادی رسیده‌اند.چاپ از طریق انتقال مرکب از یک کلیشه یا صفحه مسطح آماده شده بر روی سطح کاغذ یا مواد دیگر پدید می‌آید.
انواع متداول کلیشه عبارتد از: صفحه‌های فلزی که معمولا از جنس مس یا زینک یا صفحه‌های پولیمری که برای حکاکی یا خوردگی با اسید استفاده می‌شوند. از سنگ، آلومینیم یا پلیمر برای چاپ سنگی و از قالب‌های چوبی برای چوب‌تراش و چوب‌کند و از لینولیوم برای لینوتراش استفاده می‌شود. پرده‌های پارچه‌ای از جنس ابریشم یا مواد مصنوعی برای چاپ سیلک اسکرین به کار می‌رود.
احسان عظیمی مجاور هنرمند فعال مشهدی در این عرصه و متولد سال 1367 است و از سال 92 به صورت حرفه ای فعالیت خود را شروع کرده و از سال 95 چاپ دستی را دنبال می کند و نمایشگاهی که این روز ها در نگارخانه ی آرتین برپاست اولین نمایشگاه فردی او است. از اساتید وی می توان به حسین طالبی همچنین علی معمری اشاره کرد که عظیمی او را پدر چاپ دستی استان خراسان می نامد و اولین بار چاپ دستی در مشهد توسط ایشان انجام شد و با آموزش تکنیک های خاص این هنر به هنرجوهای خود آن ها را با هنر چاپ دستی آشنا نمود. او خود را نقاشی معرفی می کند که دکوراتیو کار می کند و نقاشیاش به گرافیک نزدیک است.
در این رابطه با این هنرمند مشهدی گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید:
در خصوص چاپ دستی وتکنیک های آن بیشتر برای خوانندگان توضیح بفرمایید.
آثار چاپ دستی معمولا بافت خشن و خطوط محکمی دارند، در این شیوه نقاشی، قسمت های رنگی اثر تخت و خالص اند. از چاپ دستی می توان به عنوان زیرمجموعه هنرهای تجسمی نام برد که با استفاده از آن می‌توان اثر مورد نظر را به تعداد محدود چاپ کرد. «چاپ دستی در مشهد هنری نوپاست که به دلایلی چون آشنا نبودن، زمان‌بَر بودن و گران بودن مواد اولیه آن نسبت به نقاشی، هنرمندان رغبت زیادی به آن نشان نمی‌دهند.»
چاپ دستی یک هنر کلاسیک اروپایی است که به این شکل مرسوم امروزی به تازگی وارد ایران شده است البته در گذشته توسط کمال الملک وارد شده اما چاپ های سنگی و سربی بوده که خیلی جدی گرفته نشده بود اما امروزه چاپ دستی به صورت حرفه ای همانگونه که در غرب کار می شود در ایران دنبال می شود. این هنر شاخه های مختلفی از جمله چاپ برجسته، چاپ گود یا فرورفته، چاپ مسطّح یا هم سطح و چاپ اسکرین (شابلونی) را شامل می شود، آثاری که در این نمایشگاه مشاهده می کنید اکثرا چاپ گود بر روی فلز هستند.
چاپ دستی به مجموعه روش های ایجاد و تکثیر آثار هنری با استفاده از واسطه ی چاپ گفته می شود که در آن دخالت عامل انسانی بسیار زیاد است و بیش تر مراحل اجرایی آن مانند طراحی، آماده سازی واسطه ی چاپ، چاپ و هم چنین عملیات پس از آن، به وسیله ی دست انجام می شود.
این هنر زبان بصری ویژه ای است که از طریق آن هنرمندان چاپگر، نقاشان و طراحان گرافیک به ایجاد و تکثیر آثار خود در تعداد محدود می پردازند. در چاپ دستی معمولاً سفارش دهنده وجود ندارد و می توان گفت که نتیجه ی کار انجام شده، خود، محصول نهایی تلقی می شود و می توان در آن به دنبال تمام انتظاراتی بود که از یک اثر هنری (مانند نقاشی) داریم. با این تفاوت که در آثار نقاشی، هر اثر تنها به یک نسخه محدود می شود ولی در چاپ دستی امکان چاپ نسخه های متعدد (و محدود) از اثر وجود دارد.
به طور مختصر در مورد چاپ گود توضیح دهید.
در چاپ گود، بر عکس روش چاپ برجسته، آن چه باید چاپ شود به صورت فرو رفته بر واسطه ی چاپ نقش می بندد و فرایند انتقال از طریق قسمت های گود شده انجام می شود. در این روش نیز مانند روش پیشین، کلیشه به طور مستقیم مرکب را به سطح چاپ شونده منتقل می کند و طرح معکوس است.
یکی از آثارم چاپ گود بر روی ورق آهن با تکنیک اِمباسینگ است؛ این تابلو نظر بسیاری از مخاطبین را جلب می کند چراکه به ظاهر سفید رنگ است و نقاشی روی آن دیده نمی شود، در اصل تکنیک آن هم با دیگر آثار متفاوت نیست اما بدون مرکب است.
با توجه به اینکه این هنر در بین مردم شناخته شده نیست، برای آشنایی بیشتر مخاطبان با هنر چاپ دستی چه پیشنهادی دارید؟
متاسفانه این هنر در بین مردم شناخته شده نیست فقط به افرادی که نقاشی و خطاطی کار می کنند توصیه می کنم حتما با چاپ دستی آشنا شوند و حداقل یکبار هر تکنیکی را کار کنند چراکه در حرفه ی خود موفق تر می شوند و چه بسا زمانی که با این هنر آشنا شدند به سمت آن گرایش پیدا کنند چراکه هنر بی نهایت و تکنیکی است و هرکس با توجه به شخصیت خود می تواند تکنیک منحصر به فردی داشته باشد.
برای خلق یک اثر چاپ دستی چه ابزارهایی استفاده می شود؟ و آیا در مشهد در این هنر کمبود ابزار وجود دارد؟
محدودیت در تهیه لوازم مورد نیاز این هنر در مشهد باعث کندشدن سرعت گسترش‌اش در این شهر شده است. من هم فعالیت جدی خودم را بعد از فراهم آمدن امکانات اولیه در مشهد شروع کرده ام. «در مشهد تنها یک دستگاه پرس برای چاپ دستی وجود دارد که استاد علی معمری تهیه کننده ی آن بوده اند، حتی ما لوازم موردنیاز دیگر را از تهران تهیه می‌کنیم.»
دستگاه پرس چاپ دستی یکی از ملزومات خلق یک اثر است همچنین از دیگر ابزارها، ابزارهایی است که روی ورق مس استفاده می شود که اسامی آنان تخصصی می باشد.
تا اکنون چند نفر در مشهد نمایشگاه چاپ دستی برگزار کردند؟ استقبال مردم ازنمایشگاه شما چگونه بوده است؟
اولین نفر استاد ارجمندم علی معمری است که این نمایشگاهی از آثار چاپ دستی اش برگزار کرد و بنده نفر دومی هستم که آثار چاپ دستی را به نمایش گذاشته ام. چاپ با نقاشی تفاوت دارد و می توان از یک اثر چاپی تعداد کثیری تولید شود. نقاشی یک نمونه بیشتر ندارد و حتی یک هنرمند نقاش هم مانند اثر خود مجدد نمی تواند تولید کند اما وقتی روی مس چاپ دستی انجام می دهیم می توانیم آن اثر را تکثیر کنیم که به آن تکثیر شده ها ادیشن می گویند.
برای اینکه مخاطب با چاپ دستی آشنا شود و اینکه مفهوم ادیشن را متوجه شود من آن ها را کنار هم قرار دادم، ادیشن ها باید تکراری باشد. خوشبختانه تاکنون استقبال مردم از نمایشگاه خوب بوده است و امیدوارم بهتر شود.
آینده ی این هنر را در شهر مشهد چگونه می بینید؟ و پیشنهاد شما برای علاقه مندانی که می خواهند در این حرفه فعالیت کنند چیست؟
قطعا آینده ی آن نسبت به امروزه خیلی بهتر خواهد شد چراکه این هنر شناخته تر می شود و تعداد افرادی که در این حرفه کار می کنند روز به روز افزایش می یابند. افرادی که می خواهند وارد چاپ دستی شوند ابتدا باید طراحی را بیاموزند و آن را به حدی از تکامل برسانند. چاپ دستی به افراد کمک می کند ایده پرداز شوند اگر فکر می کنند طراحی را آموختند اما در ایده پردازی ضعیف هستند این هنر به نقاشی آنان بسیار کمک می کند.
چاپ دستی به دلیل سختی‌های اجرا و نیاز به توانایی تکنیکی، علاقه‌مندان زیادی ندارد و اکنون، تنها ٣ نفر در شهر، به‌طور جدی این هنر را دنبال می‌کنند.در ایران آثار رئالیستی بیشتر پذیرفته می شود.
چاپ آثار هنری می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله چاپ فلزی، چاپ سنگی، چاپ چوب، چاپ دیجیتال و فرایندهای هنری مبتنی بر انواع حکاکی صورت پذیرد. چاپ‌های هنری امکانات فنی، صوری و بیانی بسیار متنوعی را در اختیار هنرمند می‌گذارند و علاوه بر این هنرمند به مدد چاپ و تکثیر اثر خود می‌تواند نمونه‌های ارزان‌تری را در دسترس مخاطبان قرار دهد. به همین سبب در قرن‌های اخیر اغلب هنرمندان برخی روش‌های حکاکی و چاپ را آزموده و در آن‌ها به استادی رسیده‌اند.چاپ از طریق انتقال مرکب از یک کلیشه یا صفحه مسطح آماده شده بر روی سطح کاغذ یا مواد دیگر پدید می‌آید.
انواع متداول کلیشه عبارتد از: صفحه‌های فلزی که معمولا از جنس مس یا زینک یا صفحه‌های پولیمری که برای حکاکی یا خوردگی با اسید استفاده می‌شوند. از سنگ، آلومینیم یا پلیمر برای چاپ سنگی و از قالب‌های چوبی برای چوب‌تراش و چوب‌کند و از لینولیوم برای لینوتراش استفاده می‌شود. پرده‌های پارچه‌ای از جنس ابریشم یا مواد مصنوعی برای چاپ سیلک اسکرین به کار می‌رود.
احسان عظیمی مجاور هنرمند فعال مشهدی در این عرصه و متولد سال 1367 است و از سال 92 به صورت حرفه ای فعالیت خود را شروع کرده و از سال 95 چاپ دستی را دنبال می کند و نمایشگاهی که این روز ها در نگارخانه ی آرتین برپاست اولین نمایشگاه فردی او است. از اساتید وی می توان به حسین طالبی همچنین علی معمری اشاره کرد که عظیمی او را پدر چاپ دستی استان خراسان می نامد و اولین بار چاپ دستی در مشهد توسط ایشان انجام شد و با آموزش تکنیک های خاص این هنر به هنرجوهای خود آن ها را با هنر چاپ دستی آشنا نمود. او خود را نقاشی معرفی می کند که دکوراتیو کار می کند و نقاشیاش به گرافیک نزدیک است.
در این رابطه با این هنرمند مشهدی گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید:
در خصوص چاپ دستی وتکنیک های آن بیشتر برای خوانندگان توضیح بفرمایید.
آثار چاپ دستی معمولا بافت خشن و خطوط محکمی دارند، در این شیوه نقاشی، قسمت های رنگی اثر تخت و خالص اند. از چاپ دستی می توان به عنوان زیرمجموعه هنرهای تجسمی نام برد که با استفاده از آن می‌توان اثر مورد نظر را به تعداد محدود چاپ کرد. «چاپ دستی در مشهد هنری نوپاست که به دلایلی چون آشنا نبودن، زمان‌بَر بودن و گران بودن مواد اولیه آن نسبت به نقاشی، هنرمندان رغبت زیادی به آن نشان نمی‌دهند.»
چاپ دستی یک هنر کلاسیک اروپایی است که به این شکل مرسوم امروزی به تازگی وارد ایران شده است البته در گذشته توسط کمال الملک وارد شده اما چاپ های سنگی و سربی بوده که خیلی جدی گرفته نشده بود اما امروزه چاپ دستی به صورت حرفه ای همانگونه که در غرب کار می شود در ایران دنبال می شود. این هنر شاخه های مختلفی از جمله چاپ برجسته، چاپ گود یا فرورفته، چاپ مسطّح یا هم سطح و چاپ اسکرین (شابلونی) را شامل می شود، آثاری که در این نمایشگاه مشاهده می کنید اکثرا چاپ گود بر روی فلز هستند.
چاپ دستی به مجموعه روش های ایجاد و تکثیر آثار هنری با استفاده از واسطه ی چاپ گفته می شود که در آن دخالت عامل انسانی بسیار زیاد است و بیش تر مراحل اجرایی آن مانند طراحی، آماده سازی واسطه ی چاپ، چاپ و هم چنین عملیات پس از آن، به وسیله ی دست انجام می شود.
این هنر زبان بصری ویژه ای است که از طریق آن هنرمندان چاپگر، نقاشان و طراحان گرافیک به ایجاد و تکثیر آثار خود در تعداد محدود می پردازند. در چاپ دستی معمولاً سفارش دهنده وجود ندارد و می توان گفت که نتیجه ی کار انجام شده، خود، محصول نهایی تلقی می شود و می توان در آن به دنبال تمام انتظاراتی بود که از یک اثر هنری (مانند نقاشی) داریم. با این تفاوت که در آثار نقاشی، هر اثر تنها به یک نسخه محدود می شود ولی در چاپ دستی امکان چاپ نسخه های متعدد (و محدود) از اثر وجود دارد.
به طور مختصر در مورد چاپ گود توضیح دهید.
در چاپ گود، بر عکس روش چاپ برجسته، آن چه باید چاپ شود به صورت فرو رفته بر واسطه ی چاپ نقش می بندد و فرایند انتقال از طریق قسمت های گود شده انجام می شود. در این روش نیز مانند روش پیشین، کلیشه به طور مستقیم مرکب را به سطح چاپ شونده منتقل می کند و طرح معکوس است.
یکی از آثارم چاپ گود بر روی ورق آهن با تکنیک اِمباسینگ است؛ این تابلو نظر بسیاری از مخاطبین را جلب می کند چراکه به ظاهر سفید رنگ است و نقاشی روی آن دیده نمی شود، در اصل تکنیک آن هم با دیگر آثار متفاوت نیست اما بدون مرکب است.
با توجه به اینکه این هنر در بین مردم شناخته شده نیست، برای آشنایی بیشتر مخاطبان با هنر چاپ دستی چه پیشنهادی دارید؟
متاسفانه این هنر در بین مردم شناخته شده نیست فقط به افرادی که نقاشی و خطاطی کار می کنند توصیه می کنم حتما با چاپ دستی آشنا شوند و حداقل یکبار هر تکنیکی را کار کنند چراکه در حرفه ی خود موفق تر می شوند و چه بسا زمانی که با این هنر آشنا شدند به سمت آن گرایش پیدا کنند چراکه هنر بی نهایت و تکنیکی است و هرکس با توجه به شخصیت خود می تواند تکنیک منحصر به فردی داشته باشد.
برای خلق یک اثر چاپ دستی چه ابزارهایی استفاده می شود؟ و آیا در مشهد در این هنر کمبود ابزار وجود دارد؟
محدودیت در تهیه لوازم مورد نیاز این هنر در مشهد باعث کندشدن سرعت گسترش‌اش در این شهر شده است. من هم فعالیت جدی خودم را بعد از فراهم آمدن امکانات اولیه در مشهد شروع کرده ام. «در مشهد تنها یک دستگاه پرس برای چاپ دستی وجود دارد که استاد علی معمری تهیه کننده ی آن بوده اند، حتی ما لوازم موردنیاز دیگر را از تهران تهیه می‌کنیم.»
دستگاه پرس چاپ دستی یکی از ملزومات خلق یک اثر است همچنین از دیگر ابزارها، ابزارهایی است که روی ورق مس استفاده می شود که اسامی آنان تخصصی می باشد.
تا اکنون چند نفر در مشهد نمایشگاه چاپ دستی برگزار کردند؟ استقبال مردم ازنمایشگاه شما چگونه بوده است؟
اولین نفر استاد ارجمندم علی معمری است که این نمایشگاهی از آثار چاپ دستی اش برگزار کرد و بنده نفر دومی هستم که آثار چاپ دستی را به نمایش گذاشته ام. چاپ با نقاشی تفاوت دارد و می توان از یک اثر چاپی تعداد کثیری تولید شود. نقاشی یک نمونه بیشتر ندارد و حتی یک هنرمند نقاش هم مانند اثر خود مجدد نمی تواند تولید کند اما وقتی روی مس چاپ دستی انجام می دهیم می توانیم آن اثر را تکثیر کنیم که به آن تکثیر شده ها ادیشن می گویند.
برای اینکه مخاطب با چاپ دستی آشنا شود و اینکه مفهوم ادیشن را متوجه شود من آن ها را کنار هم قرار دادم، ادیشن ها باید تکراری باشد. خوشبختانه تاکنون استقبال مردم از نمایشگاه خوب بوده است و امیدوارم بهتر شود.
آینده ی این هنر را در شهر مشهد چگونه می بینید؟ و پیشنهاد شما برای علاقه مندانی که می خواهند در این حرفه فعالیت کنند چیست؟
قطعا آینده ی آن نسبت به امروزه خیلی بهتر خواهد شد چراکه این هنر شناخته تر می شود و تعداد افرادی که در این حرفه کار می کنند روز به روز افزایش می یابند. افرادی که می خواهند وارد چاپ دستی شوند ابتدا باید طراحی را بیاموزند و آن را به حدی از تکامل برسانند. چاپ دستی به افراد کمک می کند ایده پرداز شوند اگر فکر می کنند طراحی را آموختند اما در ایده پردازی ضعیف هستند این هنر به نقاشی آنان بسیار کمک می کند.
چاپ دستی به دلیل سختی‌های اجرا و نیاز به توانایی تکنیکی، علاقه‌مندان زیادی ندارد و اکنون، تنها ٣ نفر در شهر، به‌طور جدی این هنر را دنبال می‌کنند.در ایران آثار رئالیستی بیشتر پذیرفته می شود.
