معاون فرهنگی بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع):
با دنیا "گفتگو" کنیم و زیبایی های کلام اهل بیت را به گوش همگان برسانیم
سرویس فرهنگ/حجت الاسلام و المسلمین سیدی با اشاره به تجربیات مدیریت فرهنگی خود و نیز بیان برخی روایات اهل بیت علیهم السلام به تشریح نکاتی درباره گفتگو بین الادیانی و نیز مسائلی همچون تقریب و وحدت مذاهب در عصر حاضر پرداخت که در ادامه می خوانید.
-شما چند سالی هست که در سمت معاونت فرهنگی بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) فعالیت می کنید، علاوه بر این که در دوره های مختلف جشنواره حضور داشته اید، در طول سال نیز فعالیت هایی را در حوزه فرهنگ رضوی انجام داده اید، با توجه به تجربیات فرهنگی خود کمی درباره "گفتگو " و نیز وحدت بین الادیانی بگوید؟
"گفتگو" یکی از گزاره های مهم در فرهنگ رضوی به شمار می رود، با در نظر گرفتن این مقوله و با توجه به اشاره شما به تجریبات فرهنگی ام می توانم بگویم اخیرا به منظور یک ماموریت فرهنگی سفری به استان یزد داشتیم و یکی از برنامه هایی که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان برای مهمانان در نظر گرفته بود بازدید از یک آتشکده در شهر یزد بود. این آتشکده بنا بر گفته موبدان آیین زتشتی دارای آتشی به قدمت بیش از هفتصد سال است و مرسوم است که هرچند ساعت یک بار یکی از موبدان در آتشکده حضور یافته و آتش را شعله ور کند. در آن ساعت هم یکی از بزرگان این آیین در معبد حاضر بود، از این حیث که دین اسلام دین مناظره و گفتگو است و اگر قرار باشد هر کس خودش را محصور در رفتارو عقاید خودش کند هیچ گاه ارتباطی صورت نمی گیرد؛ با وی وارد مذاکره شدم تا بدانم چقدر از پندارهای زرتشتیان به تعبیر اسلام صحیح است و در واقع کلیت دین زرتشت را از وی سوال کنم. چند چیز برایم جالب بود؛ یکی اینکه ایشان اظهار می کرد که زرتشتیان بر خلاف تصور ما مسلمان ها، آتش پرست نیستند و آتش را تنها مظهر نور می دانند، و همچنین مظهر خدا و جلوه ای از جلوات او. دیگر این که اصرار داشت چهارشنبه سوری از آن ما نیست! و ما از رفتارهای زشتی که در این مراسم شکل می گیرد تبری می جوییم.
این موبد زرتشتی همچنین تاکید می کرد؛ همانطور که شما به سمت کعبه نماز می خوانید اما کعبه پرست نیستید، ما نیز آتش را گرامی میداریم اما آن را پرستش نمی کنیم. همین طور به آیات قرآن اشاره کرد که خداوند را نور معرفی می کند و می گفت: ما هم به همین صورت نور را جلوه ای از وجود خالق مطلق می دانیم.
این فرد همچنین بسیار مراقب این مسئله بود که به اعتقادات مسلمانان توهینی صورت نگیرد و می گفت آتش برای ما تقدس دارد و فقط به نوعی وسیله ارتباطی ماست.
نکته جالب تر این بود که در این گفتگو متوجه ارادت زرتشتیان به اهل بیت، امام حسین(ع) و امام رضا(ع) شدم. این عالم زرتشتی می گفت: ((ما بسیار به اهل بیت احترام می گذاریم و آن ها را انسان های وارسته می دانیم و در هئیات امام حسین(ع) شرکت کرده و ایشان را بزرگ می داریم. حتی برخی از پیروان آیین ما در پیاده روی اربعین شرکت می کنند و مصافتی را به احترام مقام بزرگ این امام طی می کنند))
در مجموع می توانم بگویم شباهت های بسیاری میان آیین زرتشتی و اسلام یافتم. خیلی از آموزه های ما در این آیین دیده می شود. در نهایت هم کمی درباره موقعیت زرتشتیان در یزد سوال کردم ؛چرا که برای خودم سوال بود آیا به عنوان یک اقلیت دینی مورد اذیت و آزاری قرار نمی گیرند! اما وی می گفت ما خیلی در این شهر راحت زندگی می کنیم
-پس به تعبیر شما در کشورمان تجربیات موفقی از مناظرات بین الادیانی داریم و می توانیم بیش از این وارد مقوله "گفتگو" شویم و نه تنهای شرایط داخلی، که وضعیت دین اسلام را در سطح بین المللی بهبود ببخشیم، درهمین رابطه دین اسلام و سنت ما چه دستوراتی را تجویز می کنند؟
- در فرهنگ ملی و دینی ما تاکیدات بسیاری بر احترام به اندیشه های مخالف شده است، پیامبر هم می گوید به آداب خوب مردم احترام بزارید. اسلام هم وقتی وارد قبایل عرب شد، سنتی را برهم نزد مگر اینکه خلاف انسانیت و به طور کلی غلط بود. از سوی دیگر "وحدت" نیز به معنای عقب نشینی از مرزهای دین خود نیست، بلکه محکم نگه داشتن آن ها و لبخند زدن به همسایه های مرزی است. برخی این ها را به اشتباه باهم در می آمیزند. در سیره اهل بیت هم نمونه های آن دیده می شود. چهار هزار نفری که پای درس امام صادق(ع) می نشستند، همگی مسلمان نبودند، خیلی از آن ها مخالف ایشان بودند و حتی برخی افرادِ بی دین در بحث های امام صادق شرکت می کردند.
در روایت دیگری می بینیم که یکی از ائمه متوجه انتشار کتابی علیه توحید و اسلام شدند، ایشان یکی از شاگردان خود را به سوی او فرستادند و قبل از اعزام وی تاکید کردند که احترام آن شخص رعایت شود چرا که او یک دانشمند است و حرمت دانش را باید پاسداری کرد. آن نویسنده کتاب هم که رفتار مودبانه فرستاده امام را دید؛ برحق بودن وی را تصدیق کرد و کتابی در رد گفته هایش نوشت. پیامبر اکرم (ص) نیز هرگز با همسایگان غیر مسلمان خود با ترش رویی برخورد نکرد.
همچنین به فرهنگ رضوی اگر مراجعه کنیم، امام رضا(ع) را سلطان مناظره باید دانست. در مجاس مامون که مسیحی ها و یهودی ها و برخی ادیان دیگر که از آن ها تعبیر به ستاره پرستان شده و یا آتش پرستان امروز نامیده می شوند، حضور داشتند وامام با آرامش و صبوری به تمامی پرسسش های آنان پاسخ دادند. طبق نقل برخی احادیث چند هزار نفر با امام رضا(ع) وارد گفتگو شدند.
در همان خاطره ای که روایت کردم نکته جالب توجه این است که چقدر تصویر خوبی از اسلام برای آن موبد زدتشتی ایجاد شده است، ایشان شروع سخنانش با اظهار مشترکات ما بود. این نکته را باید توجه داشت تا زمانی که محصولی را تولید کنیم و به هیچ جایی صادر نکنیم هرگز صدای ما به جایی نمی رسد. زیبایی های دین اسلام و سخن اهل بیت را باید یافت و به درستی و در جریانات صحیح گفتگویی و ارتباطی به همه دنیا منتقل کرد. امام رضا(ع) در حدیث زیبایی می فرمایند: لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا به این معنا که اگر مردم محاسن و برتری کلام و روش ما را میدانستند، بدون شک از ما تبعیت میکردند. باید در جهان حاضر زیبایی کلام امام را به گوش جهانیان رساند و گفتگو راه اصلی آن است. برخی زیبایی ها سریع درک می شوند و برخی از کلام آنان باید تبیین و تفسیر شود و این نیازمند گفتار هست. در روایات بسیار زیادی هم دیدیم که بیگانگان نزد ائمه آمدند و با دیدن زیبایی های کلام آن ها مریدشان شدند. متاسفانه می دانیم که شیعه در دنیا بد معرفی شده و باید کوشید تا زیبایی ها اسلام و ائمه را به دنیا معرفی کرد. بنظرم معرفی نشدن بهتر از بد معرفی شدن است.
-شما چند سالی هست که در سمت معاونت فرهنگی بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) فعالیت می کنید، علاوه بر این که در دوره های مختلف جشنواره حضور داشته اید، در طول سال نیز فعالیت هایی را در حوزه فرهنگ رضوی انجام داده اید، با توجه به تجربیات فرهنگی خود کمی درباره "گفتگو " و نیز وحدت بین الادیانی بگوید؟
"گفتگو" یکی از گزاره های مهم در فرهنگ رضوی به شمار می رود، با در نظر گرفتن این مقوله و با توجه به اشاره شما به تجریبات فرهنگی ام می توانم بگویم اخیرا به منظور یک ماموریت فرهنگی سفری به استان یزد داشتیم و یکی از برنامه هایی که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان برای مهمانان در نظر گرفته بود بازدید از یک آتشکده در شهر یزد بود. این آتشکده بنا بر گفته موبدان آیین زتشتی دارای آتشی به قدمت بیش از هفتصد سال است و مرسوم است که هرچند ساعت یک بار یکی از موبدان در آتشکده حضور یافته و آتش را شعله ور کند. در آن ساعت هم یکی از بزرگان این آیین در معبد حاضر بود، از این حیث که دین اسلام دین مناظره و گفتگو است و اگر قرار باشد هر کس خودش را محصور در رفتارو عقاید خودش کند هیچ گاه ارتباطی صورت نمی گیرد؛ با وی وارد مذاکره شدم تا بدانم چقدر از پندارهای زرتشتیان به تعبیر اسلام صحیح است و در واقع کلیت دین زرتشت را از وی سوال کنم. چند چیز برایم جالب بود؛ یکی اینکه ایشان اظهار می کرد که زرتشتیان بر خلاف تصور ما مسلمان ها، آتش پرست نیستند و آتش را تنها مظهر نور می دانند، و همچنین مظهر خدا و جلوه ای از جلوات او. دیگر این که اصرار داشت چهارشنبه سوری از آن ما نیست! و ما از رفتارهای زشتی که در این مراسم شکل می گیرد تبری می جوییم.
این موبد زرتشتی همچنین تاکید می کرد؛ همانطور که شما به سمت کعبه نماز می خوانید اما کعبه پرست نیستید، ما نیز آتش را گرامی میداریم اما آن را پرستش نمی
این فرد همچنین بسیار مراقب این مسئله بود که به اعتقادات مسلمانان توهینی صورت نگیرد و می گفت آتش برای ما تقدس دارد و فقط به نوعی وسیله ارتباطی ماست.
نکته جالب تر این بود که در این گفتگو متوجه ارادت زرتشتیان به اهل بیت، امام حسین(ع) و امام رضا(ع) شدم. این عالم زرتشتی می گفت: ((ما بسیار به اهل بیت احترام می گذاریم و آن ها را انسان های وارسته می دانیم و در هئیات امام حسین(ع) شرکت کرده و ایشان را بزرگ می داریم. حتی برخی از پیروان آیین ما در پیاده روی اربعین شرکت می کنند و مصافتی را به احترام مقام بزرگ این امام طی می کنند))
در مجموع می توانم بگویم شباهت های بسیاری میان آیین زرتشتی و اسلام یافتم. خیلی از آموزه های ما در این آیین دیده می شود. در نهایت هم کمی درباره موقعیت زرتشتیان در یزد سوال کردم ؛چرا که برای خودم سوال بود آیا به عنوان یک اقلیت دینی مورد اذیت و آزاری قرار نمی گیرند! اما وی می گفت ما خیلی در این شهر راحت زندگی می کنیم
-پس به تعبیر شما در کشورمان تجربیات موفقی از مناظرات بین الادیانی داریم و می توانیم بیش از این وارد مقوله "گفتگو" شویم و نه تنهای شرایط داخلی، که وضعیت دین اسلام را در سطح بین المللی بهبود ببخشیم، درهمین رابطه دین اسلام و سنت ما چه دستوراتی را تجویز می کنند؟
- در فرهنگ ملی و دینی ما تاکیدات بسیاری بر احترام به اندیشه های مخالف شده است، پیامبر هم می گوید به آداب خوب مردم احترام بزارید. اسلام هم وقتی وارد قبایل عرب شد، سنتی را برهم نزد مگر اینکه خلاف انسانیت و به طور کلی غلط بود. از سوی دیگر "وحدت" نیز به معنای عقب نشینی از مرزهای دین خود نیست، بلکه محکم نگه داشتن آن ها و لبخند زدن به همسایه های مرزی است. برخی این ها را به اشتباه باهم در می آمیزند. در سیره اهل بیت هم نمونه های آن دیده می شود. چهار هزار نفری که پای درس امام صادق(ع) می نشستند، همگی مسلمان نبودند، خیلی از آن ها مخالف ایشان بودند و حتی برخی افرادِ بی دین در بحث های امام صادق
در روایت دیگری می بینیم که یکی از ائمه متوجه انتشار کتابی علیه توحید و اسلام شدند، ایشان یکی از شاگردان خود را به سوی او فرستادند و قبل از اعزام وی تاکید کردند که احترام آن شخص رعایت شود چرا که او یک دانشمند است و حرمت دانش را باید پاسداری کرد. آن نویسنده کتاب هم که رفتار مودبانه فرستاده امام را دید؛ برحق بودن وی را تصدیق کرد و کتابی در رد گفته هایش نوشت. پیامبر اکرم (ص) نیز هرگز با همسایگان غیر مسلمان خود با ترش رویی برخورد نکرد.
همچنین به فرهنگ رضوی اگر مراجعه کنیم، امام رضا(ع) را سلطان مناظره باید دانست. در مجاس مامون که مسیحی ها و یهودی ها و برخی ادیان دیگر که از آن ها تعبیر به ستاره پرستان شده و یا آتش پرستان امروز نامیده می شوند، حضور داشتند وامام با آرامش و صبوری به تمامی پرسسش های آنان پاسخ دادند. طبق نقل برخی احادیث چند هزار نفر با امام رضا(ع) وارد گفتگو شدند.
در همان خاطره ای که روایت کردم نکته جالب توجه این است که چقدر تصویر خوبی از اسلام برای آن موبد زدتشتی ایجاد شده است، ایشان شروع سخنانش با اظهار مشترکات ما بود. این نکته را باید توجه داشت تا زمانی که محصولی را تولید کنیم و به هیچ جایی صادر نکنیم هرگز صدای ما به جایی نمی رسد. زیبایی های دین اسلام و سخن اهل بیت را باید یافت و به درستی و در جریانات صحیح گفتگویی و ارتباطی به همه دنیا منتقل کرد. امام رضا(ع) در حدیث زیبایی می فرمایند: لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا به این معنا که اگر مردم محاسن و برتری کلام و روش ما را میدانستند، بدون شک از ما تبعیت میکردند. باید در جهان حاضر زیبایی کلام امام را به گوش جهانیان رساند و گفتگو راه اصلی آن است. برخی زیبایی ها سریع درک می شوند و برخی از کلام آنان باید تبیین و تفسیر شود و این نیازمند گفتار هست. در روایات بسیار زیادی هم دیدیم که بیگانگان نزد ائمه آمدند و با دیدن زیبایی های کلام آن ها مریدشان شدند. متاسفانه می دانیم که شیعه در دنیا بد معرفی شده و باید کوشید تا زیبایی ها اسلام و ائمه را به دنیا معرفی کرد. بنظرم معرفی نشدن بهتر از بد معرفی شدن است.
