امام رضا(ع) در مناظرات خویش بر اصول مشترک تکیه می کردند

 به گزارش خبرگزاری رضوی از استان اردبیل، ولی الله عباسی،محقق و پژوهشگر حوزه فرهنگ رضوی، مدارا و تیاهل را از مبانی اخلاقی برای مناظره و گفت­گو عنوان کرد و گفت:در دنیای امروز، مدارا و تساهل را اغلب مفهومی می‌دانند که محصول دنیای غرب و مدرنیته است و فرهنگ‌های دیگر، به‌ویژه اسلام با چنین مفاهیمی ناآشنا بوده و در تقابل با تساهل و تکثرپذیری قرار دارند؛ در حالی که پژوهش‌هاي علمی و تاریخی بیانگر آن است که این تصور تا چه اندازه وارونه است.
وی با اعلام اینکه اسلام دینی است که در طول تاریخ، بهترین چهره مدارا و تحمل عقاید و افکار مخالفان را از خود نشان داده است، افزود: صدها سال پیش از آن‌که اروپاییان از تساهل سخن بگویند، مسلمانان در فرهنگ اسلامی به آن پایبند بوده‌اند.
برگزیده همایش بین المللی گفتگو و مناظرات رضوی،مناظره را یکی از شیوه های مطلوب برای تبیین و تبلیغ معارف دینی عنوان کرد و گفت: مدارا و تساهل، مبنای اخلاق شناختی گفتگو و مناظره است.
وی با اعلام اینکه در دوره امام رضا(ع) که یکی از دوره ­های ظهور تنوع و تکثر دینی است، حضرت بر مبنای اصل تساهل، گفتار و رفتاری مسالمت­ آمیز با دیگران، به ویژه پیروان سایر ادیان داشتند، تصریح کرد:هر چند مناظره و گفت­وگوی بین ادیانیِ مبتنی بر آزاداندیشی و تساهل دینی از عصر نبوی شروع شد و در عصر علوی و دیگر ائمه تداوم و توسعه پیدا کرد، اما در عصر رضوی به اوج خود رسید.
ولی الله عباسی، حضرت امام رضا(ع) را بهترین الگو در مناظره و گفتگو معرفی کرد  و با اعلام اینکه تساهل و مدارای دینی لازمه و پیامد اصولی مانند عشق و محبت، کرامت انسانی و وحدت انسان­ها در اصل وجود  است که هم بُعد درون دینی دارد و هم برون دینی، افزود: تساهل علاوه بر این­که در تمدن سازی و تولید علم و نظریه­ پردازی در حوزه درون دینی و میان مسلمانان لازم است، در قلمرو کثرت­ گرایی دینی و مناظره و گفت­گوی بین ادیانی نیز ضروری است.
وی با تاکید بر اینکه این عنصر اساسی اخلاق مناظره، در تمدن و فرهنگ اسلامی، به ویژه در مواجهه با تنوع و کثرت دینی و پیروان سایر ادیان، در مقاطع مختلف بروز و ظهور یافت، اظهار داشت: در دوره حضرت امام رضا (ع) به دلیل پارادایم خاصی که در آن دوره حاکم بود، اهمیت مضاعفی پیدا نمود و ما شاهد مدارا و برخورد تساهل­ گونه آن حضرت در مناظرات خویش بر مبنای محبت و کرامت با پیروان سایر ادیان هستیم.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ اهل بیتی با اعلام اینکه یافته ­های پژوهش نشان دهنده آن است که پیش از آن‏که دنیای غرب و فرهنگ و تمدن مسیحی با پدیده كثرت‌گرايي دینی و مفهوم تساهل و مدارا آشنا شود، ظهور دین اسلام با تنوع و تکثر دینی همراه بوده است، گفت: اسلام به «توحید» خداوند معتقد است اما نتیجه توحید، نه انحصار نبوت بلکه «تعدد» آن است؛ چرا که خداوند جهانی را آفریده است که دارای کثرت است کثرتی که، نظام انسانی را نیز شامل می‌شود.
وی افزود:در چهارچوب این بافت دینی متنوع بود که امام رضا (ع) با رویکردی وحدت‌گرایانه و در عین حال كثرت‌گرايانه نسبت به دین، ادیان دیگر را تکریم نموده و با پیروان آن­ها رابطه­ ای مسالمت ­آمیز داشت.
ولی الله عباسی با بیان اینکه حضرت امام رضا (ع) در سخنان گهربار خود، به دیگر شهروندان غیر مسلمانی که در جامعه اسلامی زندگی می­کنند، حق داده است تا برابر مسلک شان بیندیشند و بر اساس آداب و فرهنگ خویش رفتار کنند، اظهار داشت: حضرت امام رضا (ع) با استفاده از آیه 63 سوره آل عمران که پیروان ادیان را به اصول مشترک دعوت کرده است، در مناظره های خود با اهل کتاب، این اصل را به کار می­گرفتند.
وی با اعلام اینکه حضرت امام رضا(ع) در مناظرات شان بر اصول مشترک مانند توحید، معاد، نزول کتاب­های آسمانی، آمدن پیامبران و عصمت آنان تکیه می­ کرد، گفت: تکریم و احترام طرف مناظره، نمونه ­ای دیگر از تعامل آن حضرت با پیروان دیگر ادیان ابراهیمی است.
وی افزود: حضرت امام رضا(ع)، هرگز در حین مناظره، طرف مقابل را تحقیر نکرد و حتی اگر حاضران در مجلس، طرف مناظره را به تمسخر می­گرفتند، آن­ها را دعوت به ملایمت می­کرد.
عباسی با اشاره به مناظره میان امام (ع) و سلیمان مروزی، گفت: آنگاه که امام تمام راه­ های جواب را بر سلیمان بست و سلیمان شروع به تناقض ­گویی کرد، همه حاضران به سلیمان خندیدند، اما امام آن­ها را از این کار بازداشت و فرمود: نسبت به سلیمان، ملایمت و تساهل به خرج دهند.
وی با اعلام اینکه حضرت امام رضا(ع) در راستای ایجاد وحدت میان تمامی پیروان ادیان ابراهیمی، نشست­ های مناظره را بر پایه حفظ حقوق مقابل و رعایت اصول مشترک اداره می­کرد، تصریح کرد: ایشان نه تنها دیدگاه خویش را بر دیگران تحمیل نمی­کرد، بلکه با مدارا و مهربانی، به کلام دیگران گوش می­داد و با منطق و عقل و دور از هر گونه توهین و تحقیر، پرسش ­های آنان را پاسخ می­ فرمود.
ولی الله عباسی با قدردانی از متولیان جشنواره بین المللی امام رضا(ع) که زمینه را برای نشر بیشتر معارف رضوی مهیا کرده اند، از برگزاری همایش گفتگو و مناظره در اردبیل به نیکی یاد کرد و بر نقش اینگونه همایش ها در ارائه الگوی بهتر برای گفتمان و گفتگو در عصر حاضر تاکید کرد.