استاد برجسته حوزه علمیه قم:
مدرسه‌ای با چند هزار شاگرد، ماهیانه کمتر از ده میلیون هزینه دارد/ اساتید سطوح عالی، حقوق نمی‌گیرند
سرویس معرفت/ حجت‌الاسلام محمّد باقری شاهرودی، از مدرّسین درس خارج فقه و از اساتید قدیمی سطوح عالی حوزه علمیّه قم است. وی با وجود صلاحیّت فراوان، تنها چند سالی است که بر کرسی تدریس خارج تکیه زده و بیشتر سال‌های تدریس خویش را به تعلیم دروس سطوح عالی گذارنده است. ایشان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری رضوی، به اعتراضاتی که به بودجه حوزه‌های علمیه شده است، واکنش نشان داد و این هجمه عظیم به حوزه‌های علمیه را از روی بی‌اطلاعی از امور حوزه دانست. ایشان از مردم خواست تا خود به تحقیق بپردازند تا واقعی امر برایشان روشن شود و از اکتفا به اخباری که در فضای مجازی منتشر می‌شود بپرهیزند. گزیده‌ای از بیانات ایشان به شرح زیر است:
در قضاوت، انصاف و عقل را حاکم کنید
اگر در قضاوت‌ها، انصاف و وجدان و عقل حاکم باشد، آن قضاوت به‌جا و حق خواهد بود. در این روزها زمزمه بودجه و اعتراضات در رابطه با بودجه حوزه‌های علمیه و صحیح و ناصحیح بودن آن برای حوزه شیعه از طرف دولت و اطلاع‌رسانی متولیان حوزه و عدم اطلاع‌رسانی آن‌ها، صحبت‌های زیادی می‌شود؛ اما انسان احساس می‌کند باید اطلاع‌رسانی شود تا روحانیت و حوزه‌های علمیّه که مجموعه همین روحانیت است این اتهامات، دامن‌گیرشان نشود.
مجموعه‌های حوزوی
کسانی که این اعتراضات را به حوزه‌ها دارند تا چه اندازه از واقع حوزه‌ها و این تشکیلات علمی جهان اسلام که قرن‌ها تشکیل‌شده است و حافظ اسلام و مسلمین و حدود و ثغور اعتقادی و دینی و حتی حافظ مرز و جهان اسلام بوده و خواهد بود و این را یک واجب بر خود می‌داند، اطلاع دارند.
برای اطلاع شما عزیزان، ما باید حوزه‌ها را اولاً به مجموعه‌هایی که در آن قرار گرفته است یا قرار داده‌اند تقسیم کنیم که آن‌ها عبارت‌اند از:
در قضاوت، انصاف و عقل را حاکم کنید
اگر در قضاوت‌ها، انصاف و وجدان و عقل حاکم باشد، آن قضاوت به‌جا و حق خواهد بود. در این روزها زمزمه بودجه و اعتراضات در رابطه با بودجه حوزه‌های علمیه و صحیح و ناصحیح بودن آن برای حوزه شیعه از طرف دولت و اطلاع‌رسانی متولیان حوزه و عدم اطلاع‌رسانی آن‌ها، صحبت‌های زیادی می‌شود؛ اما انسان احساس می‌کند باید اطلاع‌رسانی شود تا روحانیت و حوزه‌های علمیّه که مجموعه همین روحانیت است این اتهامات، دامن‌گیرشان نشود.
مجموعه‌های حوزوی
کسانی که این اعتراضات را به حوزه‌ها دارند تا چه اندازه از واقع حوزه‌ها و این تشکیلات علمی جهان اسلام که قرن‌ها تشکیل‌شده است و حافظ اسلام و مسلمین و حدود و ثغور اعتقادی و دینی و حتی حافظ مرز و جهان اسلام بوده و خواهد بود و این را یک واجب بر خود می‌داند، اطلاع دارند.
برای اطلاع شما عزیزان، ما باید حوزه‌ها را اولاً به مجموعه‌هایی که در آن قرار گرفته است یا قرار داده‌اند تقسیم کنیم که آن‌ها عبارت‌اند از:
طلاّب و دانش‌پژوهان که در حوزه‌های علمیه سراسر کشور می‌توانند با شرایط خاص شروع به تحصیل سطح مقدماتی کنند که بین 4 تا 6 سال طول می‌کشد.
طلاب و فضلایی که در سطوح عالیه حوزه مشغول به تحصیل هستند و در مدت 4 تا 6 سال این سطح را به پایان می‌رسانند.
طلاب و فضلای دروس خارج.
اساتید و فضلایی که مشغول تدریس در این سطوح هستند.
مدیریت حوزه‌های علمیه که شامل امور ثبت‌نام، امتحانات، مدارج علمی و تمام برنامه‌هایی که یک تشکیلات از جهت اداری لازم دارد را شامل می‌شود.
شورای عالی حوزه.
مؤسسات که بعضی از آن‌ها زیر نظر بعضی از مراجع حفظهم الله تعالی و بعضی دیگر زیر نظر بعضی اساتید و فضلای حوزه اداره می‌شود.
دفتر تبلیغات اسلامی که مسئولیت اعزام مبلغ به سراسر کشور را بر عهده دارد.
مرکز خدمات حوزه‌های علمیه و موارد دیگر.
طلاب و فضلایی که در سطوح عالیه حوزه مشغول به تحصیل هستند و در مدت 4 تا 6 سال این سطح را به پایان می‌رسانند.
طلاب و فضلای دروس خارج.
اساتید و فضلایی که مشغول تدریس در این سطوح هستند.
مدیریت حوزه‌های علمیه که شامل امور ثبت‌نام، امتحانات، مدارج علمی و تمام برنامه‌هایی که یک تشکیلات از جهت اداری لازم دارد را شامل می‌شود.
شورای عالی حوزه.
مؤسسات که بعضی از آن‌ها زیر نظر بعضی از مراجع حفظهم الله تعالی و بعضی دیگر زیر نظر بعضی اساتید و فضلای حوزه اداره می‌شود.
دفتر تبلیغات اسلامی که مسئولیت اعزام مبلغ به سراسر کشور را بر عهده دارد.
مرکز خدمات حوزه‌های علمیه و موارد دیگر.
برای واضح شدن مصرف بودجه، باید شناخت کافی از این مجموعه‌ها داشته باشیم اما فی‌الجمله عرض می‌کنم:
بودجه‌ی دانشگاه بیشتر است یا حوزه؟
ابتدا گلایه‌ای را مطرح می‌کنم و البته طرح این گلایه به این معنا نیست که بنده و امثال من در حوزه با قرار دادن بودجه و نحوه هزینه‌کرد آن موافق هستم اما مردم عزیز و فهیم باید بدانند. کافی است فقط بودجه چند دانشگاه – نه بودجه وزارت علوم و کلیه دانشگاه‌ها که سر به فلک می‌کشد- را مورد مطالعه قرار دهند. تحصیل علم در هر زمینه‌ای که باشد بدون بودجه ممکن نیست. فقط باید معلوم باشد که از کجا تأمین می‌شود. در مراکز دانشگاهی که قطعاً بودجه‌های کلان را به خود اختصاص می‌دهند و پول‌های بیت‌المال، برای آن‌ها مصرف می‌شود و بعد از فارغ‌التحصیل شدن وارد بازار کار می‌شوند و فقط به نحو شخصی و درآمدهای شخصی مشغول می‌شوند مثلاً مانند پزشکی که حتی در زمان اشتغال به تحصیل، شهریه خوبی هم دارند، کسی اعتراضی ندارد، با آنکه این اموال برای بیت‌المال و برای همه مردم مملکت می‌باشد.
در حوزه، یک ریال از بیت‌المال هزینه نمی‌شود
مردم عزیز و مخاطبین گرامی آگاه باشید که در حوزه‌های علمیه شیعه، خداوند کریم از صدر اسلام بودجه‌ای را تعیین کرده است که ملک مردم نیست و برای بیت‌المال که منتسب به مردم و حکومت است نمی‌باشد؛ بلکه فقط باید خرج رشد و تبلیغ و تعلیم و تعلّم دین و مذهب بشود. این بودجه تعیین‌شده در قرآن و روایات که خمس نام دارد و اعم از سهم سادات و سهم امام علیه‌السلام است در اختیار مراجع عظام قرار می‌گیرد تا در مسیر تعیین شده، خرج شود. شما فکر می‌کنید آنچه فقهای عظام برای رشد علمی و تحصیل طلاب و فضلا در اختیار طلاب و فضلا و اساتید قرار می‌دهند، چه مقدار است؟ کمترین آن حدود یک‌صد هزار تومان و بیشترین آن از حدود هشت‌صد هزار تومان، تجاوز نمی‌کند. البته مقدار زیاد، مربوط به شخصی است که حداقل دوازده سال و یا بیشتر در حوزه مشغول به درس و تحصیل باشد. اکثر این افراد، داری خانواده و فرزندان بزرگ و بعضاً دانشگاهی هستند و این شهریه‌ای که به این مقدار کم به طلاب پرداخت می‌شود، یک ریالش از بیت‌المال نیست و مراجع ما اصلاً هیچ وجهی را برای اداره حوزه‌ها و شهریه‌ی طلاب، از بیت‌المال دریافت نمی‌کنند. پس حوزه‌های علمیه به معنای واقعی آن که مراجع عظام آن را اداره می‌کنند، بیت‌المال به هیچ وجه در اداره‌ی آن دخالتی ندارد.
مدرسه‌ای با چند هزار شاگرد و خرج ماهیانه کمتر از ده میلیون
جهت اطلاع اذهان عمومی باید بگویم یکی از مراکز حوزوی که عمده درس‌های حوزه از سطوح عالی و خارج در آنجا برگزار می‌شود و بنده در آن مدرسه تدریس دارم و در جریان امور هستم، مدرسه آیت‌الله گلپایگانی است. در این مدرسه بیش از چهارصد درس در آنجا برگزار می‌شود و صدها استاد مشغول تدریس و هزاران طلبه فاضل مشغول به تحصیل هستند. بودجه این مدرسه که درس‌هایش بیشتر از بزرگ‌ترین دانشگاه‌ها است و همچنین تعداد افرادی که در آن تعلم می‌کنند به هزاران نفر می‌رسد. شما فکر می‌کنید این مدرسه ماهیانه، چه مقدار خرج دارد؟
ممکن است کسی قبول نکند ولی باید از نزدیک با این مسائل آشنا شد و دانست که این هزینه‌های این مرکز علمی که در تحت سرپرستی بعضی از مراجع عظام اداره می‌شود، از ده میلیون تومان تجاوز نمی‌کند.
مدرسه‌ای با این وسعت که غیر از وجه آب و برق و گاز به کمتر از ده میلیون تومان اداره می‌شود، بدون یک ریال کمک گرفتن از بیت‌المال و دولت، با آنکه تمام آنچه یک مرکز علمی از قبیل هیئت‌علمی، مدیریت و خدمتگزاران و ... لازم دارد؛ در این مدرسه نیز وجود دارد، دنیا را بهت‌زده می‌کند. اساتیدی که در این مرکز مشغول به تدریس هستند، توقع هیچ‌گونه حقوقی ندارند و ممکن است یک استاد در طول روز چند درس داشته باشد ولی هیچ‌وجهی در مقابل آن دریافت نمی‌کند.
استقلال حوزه‌ها محفوظ است
مطالب بسیار و فرصت اندک است. خلاصه معلوم شد که معیشت طلاب در حوزه‌های علمیه از کجا تأمین می‌شود و ربطی به بیت‌المال ندارد. مراجع عظام حفظهم الله تعالی نیز هیچ‌وجهی را از دولت و بیت‌المال دریافت نمی‌کنند. معنای استقلال حوزه این است که در تحت سلطه دولت‌ها و حکومت‌ها نباشد تا بتواند در هرزمانی که انحراف‌ها و شکاف‌ها و ... را ببینند، مردم را ارشاد و موعظه کند و آن‌ها را از خواب غفلت بیدار کند؛ و اگر حکومت و دولت در مسیر مستقیم باشند، مؤید و ناظر آن‌ها باشد. این میزان و ملاک است.
بودجه حوزه‌های علمیه صرف چه مواردی می‌شود؟
حال سؤال اینجاست که این بودجه‌ای که دولت عنوان می‌کند به حوزه‌های علمیه اختصاص داده شده چیست و در چه مواردی خرج می‌شود؟
جواب این است که بعضی از مؤسسات که تحت تکفل بعضی از علما هستند و از مراکز و مؤسسات علمی، به حساب می‌آیند و کارهای فرهنگی دارند ولو خدمات فرهنگی به نحو تعلیم و تعلم باشد، مقداری از این بودجه را به خود اختصاص می‌دهند که اگر از بنده سؤال شود، نظر بنده این است که اگر از بیت‌المال استفاده نمی‌کنند، اگر امکانات و مخارج آن را دارند، خیلی حرکت خوبی است و اگر ندارند، در حوزه، درس و کلاس و استاد، همه مجانی است و بهترین کلاس‌های درس در دروس آزاد است. چه نیازی به این مؤسسات هست؟ تا این هجمه‌ها سرازیر حوزه علمیه شود.
مقداری از این بودجه‌ای که به نام حوزه‌ی علمیه است برای شورای مدیریت است که هیچ ربطی به طلاب ندارد و در شهریه‌ی طلاب هیچ دخالتی ندارد. بودجه‌ی شورای عالی و سایر موارد نیز به همین صورت است.
در مورد این بودجه‌ها باید مدیران و سرپرستان این مراکز، جوابگو باشند نه حوزه‌های علمیه و طلاب و فضلا و اساتید و نباید چوبش را طلاب عزیز بخورند.
کارهای خدماتی حوزه
اما کارهای خدماتی در حوزه که در تمام مراکز دولتی و غیردولتی و حتی در تمام دنیا مرسوم است، وظیفه خدمت‌رسانی به طلاب را بر عهده دارند. شما فکر می‌کنید به طلاب چه خدماتی ارائه می‌شود؟ یکی از خدمات، مسکن‌سازی برای طلابی است که خانه ندارند و سال‌ها مستأجر هستند و مساحت آن‌ها از 50 و 60 متر تا مقداری بالاتر ساخته شده است، همچنان که سایر مردم به مسکن نیاز دارند و با عناوین مختلف مثل مسکن مهر و امثال آن صاحب‌خانه شده‌اند و بخشی از هزینه آن را به‌صورت نقدی و بخشی را به‌صورت قسطی می‌دهند، در مسکن طلاب نیز همین‌گونه است. یا خدماتی از قبیل دو میلیون تا نهایت پنج میلیون وام یا اجناس قسطی که در همه مراکز فروش، مرسوم است را انجام می‌دهند اما چیزی از بیت‌المال به جیب طلاب نمی‌رود و اگر مرکز و نهادی بودجه‌ای از دولت دریافت می‌کند، خودش باید پاسخگو باشد.
بله ظاهراً دولت نسبت به حق بیمه طلاب، بخشی از هزینه آن را متقبل شده است که اگر این‌همه هجمه به خاطر این مبلغ ناچیز است، حوزویان راضی به این امر هم نیستند.
لزوم اطلاع‌رسانی به مردم در مورد حوزه‌ها
پس در مجموع معیشت حوزه‌ها از راه بیت‌المال نیست اما متأسفانه اطلاع‌رسانی نمی‌شود حالا چرا؟ نمی‌دانم. خدا می‌داند. روحانیتی که باید در خدمت مردم و امین مردم در تمام امور باشد و مُبلغ دین مردم است و مردم باید در مسائل اعتقادی و دینی و تربیتی به آن‌ها رجوع کنند، چگونه و با چه مسائل سخیفی، مردم را از روحانیت جدا می‌کنند و بین روحانیت و مردم مؤمن و ولایت مدار ایران فاصله ایجاد می‌کنند. اگر ولایت مداری این مردم، نسبت به ائمه معصومین علیهم‌السلام نبود، دین تا همین‌جا هم پیش نمی‌رفت.
ما از مردم عزیز این انتظار را داریم که اگر لازم باشد روزی، مروّج و معلم و فاضل و کارشناس برای دین تربیت کنیم و فرضاً وجوهات شرعیه که به مراجع داده می‌شود کافی نباشد، مردم وارد میدان شوند چنانچه در سابق این‌گونه بود. بعضی از متدینین افراد فاضل را با خرج خودشان به نجف می‌فرستادند تا در زمره مراجع قرار گیرند.
این جای نگرانی و شرم است که جمعیت که صبح تا شب، در سرما و گرما، زحمت طاقت‌فرسا می‌کشند و بیشتر از سیزده قرن است اسلام و قرآن و مذهب را حفظ کرده‌اند، مردم اطلاع از واقع نداشته باشند و بعضی بی‌اطلاع‌ها، حوزه را مورد هجمه قرار دهند.
مراجع عظام ما تمام عمرشان را در این راه زحمت کشیدند بدون اینکه از وجوهات شرعیه استفاده شخصی بکنند. مردم باید حساب روحانیونی که در مراکز دولتی و حکومتی، مشغول هستند و داری حقوق از آن مراکز هستند را از سایر روحانیونی که در مراکز دولتی نیستند، جدا کنند.
خلاصه بیت‌المال برای همه مردم است و ربطی به حوزه‌ها یا مراکز دیگر ندارد و هر گروهی یا مرکزی یا شخصی از این اموال استفاده می‌کند باید روز قیامت در دادگاه عدل الهی جوابگوی ملت و حق‌الناس باشد مگر اینکه مجوّز شرعی داشته باشد و هیچ‌کس و هیچ مرکزی از این امر مستثنا نمی‌باشد. استدعای بنده این است که در مورد حوزه‌ها و طلاب و مراکز علمی حوزه، بیشتر تحقیق کنید. حوزه‌ها همیشه مستقل بوده و متکی به دولت‌ها نخواهند بود و مسئولین آن‌هم باید توجه داشته باشند که خدای ناکرده وارد این مسائل نشوند تا همیشه بتوانند در مقابل دولت‌ها کلام حق و حرف حق را بگویند و استقلال را از تمام جهات حفظ کنند.
بودجه‌ی دانشگاه بیشتر است یا حوزه؟
ابتدا گلایه‌ای را مطرح می‌کنم و البته طرح این گلایه به این معنا نیست که بنده و امثال من در حوزه با قرار دادن بودجه و نحوه هزینه‌کرد آن موافق هستم اما مردم عزیز و فهیم باید بدانند. کافی است فقط بودجه چند دانشگاه – نه بودجه وزارت علوم و کلیه دانشگاه‌ها که سر به فلک می‌کشد- را مورد مطالعه قرار دهند. تحصیل علم در هر زمینه‌ای که باشد بدون بودجه ممکن نیست. فقط باید معلوم باشد که از کجا تأمین می‌شود. در مراکز دانشگاهی که قطعاً بودجه‌های کلان را به خود اختصاص می‌دهند و پول‌های بیت‌المال، برای آن‌ها مصرف می‌شود و بعد از فارغ‌التحصیل شدن وارد بازار کار می‌شوند و فقط به نحو شخصی و درآمدهای شخصی مشغول می‌شوند مثلاً مانند پزشکی که حتی در زمان اشتغال به تحصیل، شهریه خوبی هم دارند، کسی اعتراضی ندارد، با آنکه این اموال برای بیت‌المال و برای همه مردم مملکت می‌باشد.
در حوزه، یک ریال از بیت‌المال هزینه نمی‌شود
مردم عزیز و مخاطبین گرامی آگاه باشید که در حوزه‌های علمیه شیعه، خداوند کریم از صدر اسلام بودجه‌ای را تعیین کرده است که ملک مردم نیست و برای بیت‌المال که منتسب به مردم و حکومت است نمی‌باشد؛ بلکه فقط باید خرج رشد و تبلیغ و تعلیم و تعلّم دین و مذهب بشود. این بودجه تعیین‌شده در قرآن و روایات که خمس نام دارد و اعم از سهم سادات و سهم امام علیه‌السلام است در اختیار مراجع عظام قرار می‌گیرد تا در مسیر تعیین شده، خرج شود. شما فکر می‌کنید آنچه فقهای عظام برای رشد علمی و تحصیل طلاب و فضلا در اختیار طلاب و فضلا و اساتید قرار می‌دهند، چه مقدار است؟ کمترین آن حدود یک‌صد هزار تومان و بیشترین آن از حدود هشت‌صد هزار تومان، تجاوز نمی‌کند. البته مقدار زیاد، مربوط به شخصی است که حداقل دوازده سال و یا بیشتر در حوزه مشغول به درس و تحصیل باشد. اکثر این افراد، داری خانواده و فرزندان بزرگ و بعضاً دانشگاهی هستند و این شهریه‌ای که به این مقدار کم به طلاب پرداخت می‌شود، یک ریالش از بیت‌المال نیست و مراجع ما اصلاً هیچ وجهی را برای اداره حوزه‌ها و شهریه‌ی طلاب، از بیت‌المال دریافت نمی‌کنند. پس حوزه‌های علمیه به معنای واقعی آن که مراجع عظام آن را اداره می‌کنند، بیت‌المال به هیچ وجه در اداره‌ی آن دخالتی ندارد.
مدرسه‌ای با چند هزار شاگرد و خرج ماهیانه کمتر از ده میلیون
جهت اطلاع اذهان عمومی باید بگویم یکی از مراکز حوزوی که عمده درس‌های حوزه از سطوح عالی و خارج در آنجا برگزار می‌شود و بنده در آن مدرسه تدریس دارم و در جریان امور هستم، مدرسه آیت‌الله گلپایگانی است. در این مدرسه بیش از چهارصد درس در آنجا برگزار می‌شود و صدها استاد مشغول تدریس و هزاران طلبه فاضل مشغول به تحصیل هستند. بودجه این مدرسه که درس‌هایش بیشتر از بزرگ‌ترین دانشگاه‌ها است و همچنین تعداد افرادی که در آن تعلم می‌کنند به هزاران نفر می‌رسد. شما فکر می‌کنید این مدرسه ماهیانه، چه مقدار خرج دارد؟
ممکن است کسی قبول نکند ولی باید از نزدیک با این مسائل آشنا شد و دانست که این هزینه‌های این مرکز علمی که در تحت سرپرستی بعضی از مراجع عظام اداره می‌شود، از ده میلیون تومان تجاوز نمی‌کند.
مدرسه‌ای با این وسعت که غیر از وجه آب و برق و گاز به کمتر از ده میلیون تومان اداره می‌شود، بدون یک ریال کمک گرفتن از بیت‌المال و دولت، با آنکه تمام آنچه یک مرکز علمی از قبیل هیئت‌علمی، مدیریت و خدمتگزاران و ... لازم دارد؛ در این مدرسه نیز وجود دارد، دنیا را بهت‌زده می‌کند. اساتیدی که در این مرکز مشغول به تدریس هستند، توقع هیچ‌گونه حقوقی ندارند و ممکن است یک استاد در طول روز چند درس داشته باشد ولی هیچ‌وجهی در مقابل آن دریافت نمی‌کند.
استقلال حوزه‌ها محفوظ است
مطالب بسیار و فرصت اندک است. خلاصه معلوم شد که معیشت طلاب در حوزه‌های علمیه از کجا تأمین می‌شود و ربطی به بیت‌المال ندارد. مراجع عظام حفظهم الله تعالی نیز هیچ‌وجهی را از دولت و بیت‌المال دریافت نمی‌کنند. معنای استقلال حوزه این است که در تحت سلطه دولت‌ها و حکومت‌ها نباشد تا بتواند در هرزمانی که انحراف‌ها و شکاف‌ها و ... را ببینند، مردم را ارشاد و موعظه کند و آن‌ها را از خواب غفلت بیدار کند؛ و اگر حکومت و دولت در مسیر مستقیم باشند، مؤید و ناظر آن‌ها باشد. این میزان و ملاک است.
بودجه حوزه‌های علمیه صرف چه مواردی می‌شود؟
حال سؤال اینجاست که این بودجه‌ای که دولت عنوان می‌کند به حوزه‌های علمیه اختصاص داده شده چیست و در چه مواردی خرج می‌شود؟
جواب این است که بعضی از مؤسسات که تحت تکفل بعضی از علما هستند و از مراکز و مؤسسات علمی، به حساب می‌آیند و کارهای فرهنگی دارند ولو خدمات فرهنگی به نحو تعلیم و تعلم باشد، مقداری از این بودجه را به خود اختصاص می‌دهند که اگر از بنده سؤال شود، نظر بنده این است که اگر از بیت‌المال استفاده نمی‌کنند، اگر امکانات و مخارج آن را دارند، خیلی حرکت خوبی است و اگر ندارند، در حوزه، درس و کلاس و استاد، همه مجانی است و بهترین کلاس‌های درس در دروس آزاد است. چه نیازی به این مؤسسات هست؟ تا این هجمه‌ها سرازیر حوزه علمیه شود.
مقداری از این بودجه‌ای که به نام حوزه‌ی علمیه است برای شورای مدیریت است که هیچ ربطی به طلاب ندارد و در شهریه‌ی طلاب هیچ دخالتی ندارد. بودجه‌ی شورای عالی و سایر موارد نیز به همین صورت است.
در مورد این بودجه‌ها باید مدیران و سرپرستان این مراکز، جوابگو باشند نه حوزه‌های علمیه و طلاب و فضلا و اساتید و نباید چوبش را طلاب عزیز بخورند.
کارهای خدماتی حوزه
اما کارهای خدماتی در حوزه که در تمام مراکز دولتی و غیردولتی و حتی در تمام دنیا مرسوم است، وظیفه خدمت‌رسانی به طلاب را بر عهده دارند. شما فکر می‌کنید به طلاب چه خدماتی ارائه می‌شود؟ یکی از خدمات، مسکن‌سازی برای طلابی است که خانه ندارند و سال‌ها مستأجر هستند و مساحت آن‌ها از 50 و 60 متر تا مقداری بالاتر ساخته شده است، همچنان که سایر مردم به مسکن نیاز دارند و با عناوین مختلف مثل مسکن مهر و امثال آن صاحب‌خانه شده‌اند و بخشی از هزینه آن را به‌صورت نقدی و بخشی را به‌صورت قسطی می‌دهند، در مسکن طلاب نیز همین‌گونه است. یا خدماتی از قبیل دو میلیون تا نهایت پنج میلیون وام یا اجناس قسطی که در همه مراکز فروش، مرسوم است را انجام می‌دهند اما چیزی از بیت‌المال به جیب طلاب نمی‌رود و اگر مرکز و نهادی بودجه‌ای از دولت دریافت می‌کند، خودش باید پاسخگو باشد.
بله ظاهراً دولت نسبت به حق بیمه طلاب، بخشی از هزینه آن را متقبل شده است که اگر این‌همه هجمه به خاطر این مبلغ ناچیز است، حوزویان راضی به این امر هم نیستند.
لزوم اطلاع‌رسانی به مردم در مورد حوزه‌ها
پس در مجموع معیشت حوزه‌ها از راه بیت‌المال نیست اما متأسفانه اطلاع‌رسانی نمی‌شود حالا چرا؟ نمی‌دانم. خدا می‌داند. روحانیتی که باید در خدمت مردم و امین مردم در تمام امور باشد و مُبلغ دین مردم است و مردم باید در مسائل اعتقادی و دینی و تربیتی به آن‌ها رجوع کنند، چگونه و با چه مسائل سخیفی، مردم را از روحانیت جدا می‌کنند و بین روحانیت و مردم مؤمن و ولایت مدار ایران فاصله ایجاد می‌کنند. اگر ولایت مداری این مردم، نسبت به ائمه معصومین علیهم‌السلام نبود، دین تا همین‌جا هم پیش نمی‌رفت.
ما از مردم عزیز این انتظار را داریم که اگر لازم باشد روزی، مروّج و معلم و فاضل و کارشناس برای دین تربیت کنیم و فرضاً وجوهات شرعیه که به مراجع داده می‌شود کافی نباشد، مردم وارد میدان شوند چنانچه در سابق این‌گونه بود. بعضی از متدینین افراد فاضل را با خرج خودشان به نجف می‌فرستادند تا در زمره مراجع قرار گیرند.
این جای نگرانی و شرم است که جمعیت که صبح تا شب، در سرما و گرما، زحمت طاقت‌فرسا می‌کشند و بیشتر از سیزده قرن است اسلام و قرآن و مذهب را حفظ کرده‌اند، مردم اطلاع از واقع نداشته باشند و بعضی بی‌اطلاع‌ها، حوزه را مورد هجمه قرار دهند.
مراجع عظام ما تمام عمرشان را در این راه زحمت کشیدند بدون اینکه از وجوهات شرعیه استفاده شخصی بکنند. مردم باید حساب روحانیونی که در مراکز دولتی و حکومتی، مشغول هستند و داری حقوق از آن مراکز هستند را از سایر روحانیونی که در مراکز دولتی نیستند، جدا کنند.
خلاصه بیت‌المال برای همه مردم است و ربطی به حوزه‌ها یا مراکز دیگر ندارد و هر گروهی یا مرکزی یا شخصی از این اموال استفاده می‌کند باید روز قیامت در دادگاه عدل الهی جوابگوی ملت و حق‌الناس باشد مگر اینکه مجوّز شرعی داشته باشد و هیچ‌کس و هیچ مرکزی از این امر مستثنا نمی‌باشد. استدعای بنده این است که در مورد حوزه‌ها و طلاب و مراکز علمی حوزه، بیشتر تحقیق کنید. حوزه‌ها همیشه مستقل بوده و متکی به دولت‌ها نخواهند بود و مسئولین آن‌هم باید توجه داشته باشند که خدای ناکرده وارد این مسائل نشوند تا همیشه بتوانند در مقابل دولت‌ها کلام حق و حرف حق را بگویند و استقلال را از تمام جهات حفظ کنند.
