یقینا زیارت ائمه معصومین که محل وجایگاه عبور ونزول رحمت الهی وملائکه ومقربین است محل مناسبی برای تزکیه اخلاقی واهتمام برای ایجاد تغییرات اخلاقی و متخلق شدن به صفات الهی است که درمعصومین نمود داشته است اما در کدام یک از مراحل زیارت باید به چه موضوعاتی توجه ودر چه مسائلی تدبر نماییم که بتوانیم در بطن ومتن زیارت خود را به اخلاق نیکوی ائمه نزدیک کنیم تا آثار زیارت در بعد اخلاقی ورفتاریمان نمودار شود.

 سرویس زیارت/ شناخت، عامل اصلی تکامل است .زیارت  عارفانه نیز زیارتی است که بتواند زائر را درپرتو اخلاقی الهی به مسیر سعادت وسلامت روح وروان هدایت کند؛ به عبارتی می توان گفت زیارت کاملی داشته ایم که در بطن ومتن صفات ورفتار زندگی معصوم غرق شویم واز آن دریای در خیز به سهم خود برداشت کنیم. یقینا زیارت ائمه معصومین که محل وجایگاه عبور ونزول رحمت الهی وملائکه ومقربین است محل مناسبی برای تزکیه اخلاقی واهتمام برای ایجاد تغییرات اخلاقی و متخلق شدن به صفات الهی است که درمعصومین نمود داشته است اما در کدام یک از مراحل زیارت باید به چه موضوعاتی توجه ودر چه مسائلی تدبر نماییم که بتوانیم در بطن ومتن زیارت خود را به اخلاق نیکوی ائمه نزدیک کنیم تا آثار زیارت در بعد اخلاقی ورفتاریمان نمودار شود. موضوع تاثیر زیارت در اصلاح اخلاق ورفتار را با آیت الله علی رحمانی سبزواری  استاد حوزه علمیه قم درمیان گذاشتیم که مهمترین موارد ونکات آن مورد بررسی قرار گرفته است.
اولین موضوعی که در زیارت توسط زائر بیان می شود عرض ادب و سلام به محضر امام معصوم است آیا با ادای سلام وتحیت زیارت انجام شده است؟
زیارت در لغت به معنی دیدار کسی رفتن است، یعنی هنگامی که به دیدار فردی نائل می شویم به زیارت وی رفته ایم.یقینا زیارت افراد بسته به جایگاه ، شان ومقام آنها با هم متفاوت خواهد بود چرا که هنگام زیارت ائمه معصومین سلام الله علیهم لازم به انجام برخی فرایض و مسلط شدن بر بعضی آداب زیارتی است. زیارت اولیای الهی با سلام نمودن وعرض تحیت برآنها حاصل می شود, مثلا هنگامی که برای زیارت امام رضا علیه السلام به کنار مزار ایشان مشرف می شویم قبل از هر چیزی دست به سینه به محضرشان عرض سلام می کنیم وامام را با این عبارت می خوانیم که " السلام علیک یا علی بن موسی الرضا" عرض سلام به محضر امام معصوم اولین گام در زیارت است که می توان گفت با ادای سلام زیارت محقق شده است.
آیا در موضوع زیارت می توان جایگاه دینی واخلاقی خود را به تصویر کشید؟یعنی با توجه به اصل زیارت خود را به امام معصوم وویژگی های رفتاری واخلاقی او متصل کرد؟
هر چند تعریف لغوی زیارت عنوان شد و سلام دادن به امام معصوم علیه السلام، اولین گام زیارت به شمار می رود اما حقیقت ناب زیارت جامع واثر گذار بر رفتار وکردار زائر در اصطلاح مکتب تشییع معنای ویژه ای دارد چرا که محتوی زیارت نامه هایی که به دست ما رسیده نشان می دهد هدف از زیارت ائمه علیهم السلام رسیدن به کمال مطلوب اخلاقی یا همان مکارم اخلاقی است که پیامبر اکرم (ص) برای آن مبعوث شدند.
هنگامی که به زیارت امام رضا علیه السلام یا سایر ائمه علیهم السلام مشرف می شویم این زیارت را با سلام دادن آغاز می کنیم اما مهم آن است که به عنوان زائر به چه کسانی سلام می کنیم؟ زائر در حرم شریف معصومین  قبل از هر اقدامی دست به سینه در محضر خدای یگانه ومعصوم مورد نظربه  حضرت آدم تا خاتم الاوصیا سلام می دهد لذا زائر دراین نوع از عرض ادب و ارادت نشان می دهد که به محضر امام معصومی برای زیارت آمده تا با نوع سلام وتحیتی که ارائه می دهد به همگان نشان دهد که من به دنبال تداوم خط انبیای الهی , اولیا و پاکان تاریخ هستم, افرادی که از سوی خداوند متعال برای نجات وهدایت انسان ها و بیرون کشیدن آنها از منجلاب زشتی و فساد تلاش کرده اند سلام می دهم بنابراین خط اخلاقی و روش وسیره زندگی من به دنبال تبعیت و الگوگیری از این مردان خداست. بی شک اگر زائر با چنین درایت و زاویه دیدی به زیارت یک معصوم مشرف شود آیا توجه در چنین مسائلی نمی تواند منجر به تغییر اخلاقی به سمت مطلوب و تزکیه نفس وی شود؟در حقیقت با چنین رویکردی زائربه دنبال ایجاد یا حفظ خط فکری دینی ایده آلی است تا بیش از پیش به مکتب اسلام وهدایت آن نزدیک شود, زائر با توجه به چنین اصولی اعلام می کند که خود را از خط یزیدیان و فرعونیان دور نگاه می دارد تا با تعالی اخلاقی و تزکیه نفس خود را در خط عاشوراییان وامتداد راه وهدف بزرگان دینی قرار دهد.
میثاق بستن با امام معصوم ومتعهد شدن بهاصول اخلاقی مورد توجه ائمه، آیا در زیارت امکان پذیراست؟
 اتفاقا، نکته دومی  که در متن زیارت اولیا دیده می شود، همین میثاق است. میثاق به معنای عهد وپیمان بستن است آنگونه که در زیارت عاشورا با بیان مطالبی اعلام می داریم با هر کس دوست امام حسین علیه السلام است دوستیم وبا دشمنش دشمن...بغض دشمنش را به دل ومحبت دوستش را پاس می داریم. زائر هنگام قرار گرفتن در کنار مزور به دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا تصریح می کند, این نحوه سخن زائر را به دوستی بیشتر با آل الله ودوری از دشمنی ها وشیطنت هایی که با اهل بیت علیهم السلام می شود هدایت می کند، در حقیقت زائر خود را به یک مکتب ؛ دین و راه پر فایده نجات بخش پیوند می دهد یعنی در کنار حرم امام معصوم راه  صلح و جنگش را ترسیم می کند که خط فکری شیعه اعم از محبت یا بغضش در کجا ونسبت به چه کسانی است. زائر با توجه به این مصادیق نشان می دهد که هدایت وسلامت اخلاق و سعادت دنیا و آخرت جز تن دادن به بودن در مسیر الهی و متخلق شدن به اخلاق الهی که همان اخلاق اولیای الهی وپیامبر اعظم (ص) و اخلاق صادق ال محمد است نمی باشد.
یقینا چنین تاکیداتی در کنار حرم امام معصوم براخلاق و روحیات زائر تاثیر مثبت می گذارد؛ حتی اگر زائر با دست خالی به زیارت آمده باشد با توجه به این موضوعات وتدبر در زیارت نامه ها وحقیقت زیارت می تواند به چشمه پایان ناپذیر اخلاق مطلوب الهی وصل شود.
آیا توجه و تامل در زیارت نامه ها و قرائت آن در حرم امام معصوم می تواند منجر به گشایش اخلاقی و حرکت به سمت مکارم اخلاقی شود؟
نکته سوم در زیارت نامه هایی که از جانب ائمه تشریح شده مثلا زیارت جامعه کبیره  نکات اخلاقی وتوصیفاتی است که از امام معصوم علیه السلام ارائه داده شده است. از ابتدای زیارت تا پایان آن بهترین کمالات و صفات و نکاتی که بشر همواره در آرزوی رسیدن به آن برای متعالی شدن جامعه است آمده یعنی تمام این صفات وخصائص نیکو به پیشوایان دینی نسبت داده شده است که ای ائمه معصومین شما از چنین کمالات و ویژگی های اخلاقی و رفتاری برخوردار هستید. بنابراین با قرائت وتدبر وتامل در زیارت نامه ها زائر به این حقیقت میرسد که امام ومزوری که مورد زیارتش واقع شده از چه صفات مطلوبی برخوردار است آیا با تامل وفهم این موضوع زائر عاشق و شیفته خوبی ها ،کمال وجمال  امام معصوم نمی شود؟ این چنین امامی با تمامی کمالات وجمال الهی رهبر و قائد زائر باشد آیا نباید در اخلاق و رفتار زائر تفاوت وتغییری نسبت به قبل ایجاد شود؟  در حقیقت هدف زائر از زیارت تغییر رفتاری بر مبنای توجه و اهتمام به نزدیک شدن به اوصاف وکمالات امام معصوم است.
هنگامی که به زیارت امام معصوم نائل می شویم به برخی از ویژگی های مطلوب اخلاقی وعملی ایشان شهادت می دهیم آیا اینگونه می توانیم خود را متخلق به اخلاق الهی در بعد عملی رفتار معصوم نماییم؟
 نکته چهارم که در متن زیارت ها دیده می شود شهادت است که زائر بیان می کند. زائر در کنار حرم امام معصوم شهادت می دهد و بر کسی سلام می کند وشهادت می دهد که او به پا دارنده نماز و اقامه کننده زکات و ناهی از منکر وآمر به معروف بوده است یعنی زائر در چنین شهادتی براین نکته تاکید میکند که امام معصوم بهترین کردار واعمال را داشته ؛ یعنی روش  امام معصوم بهترین وکامل ترین شیوه زندگی بوده است بنابراین به حرمت چنین روش مقدسی زائر راه درست را بازیافته و به دنبال اقتدا به امام است. امام به عنوان الگوی عینی مورد توجه زائرقرار می گیرد بنابراین زائر تلاش می کند تا با توجه به چنین اوصافی  بعد عملی و رفتاری خود را براساس افعال مزور  شکل دهد بنابراین این ویژگی هم در تغییر رفتار وحرکت به سمت کمال اخلاقی زائر بسیار موثر است.بی شک موضوع زیارت در بردارنده نکات مفید وارزنده ای است , در صورتی که زائر با دیده بصیرت به آن بنگرد و تلاش کند تا موضوع زیارت را با جان ودل فهم کند وبا دیده بصیرت به آن بنگرد می تواند کل حیات خود را تغییر دهد و بنیان های فکری واخلاقی خود را براساس توجه واهتمام به الگو پذیری از امام معصوم در زیارت تغییر دهد.