حسن طالبیان شریف؛
مروری بر زندگانی امام کرامت حسن بن علی(ع)
وجود مبارک امام حسن مجتبی علیه السلام شخصیت با عظمتی هستند که هر چه درباره کمالات علمی و معنوی ایشان گفته و نوشته شود باز هم کسی نمی تواند شانی از شوون والای مقام امامت ایشان را انطور که هست بیان نموده و توصیف نماید.
هر چه درباره عظمت امام مجتبی علیه السلام و خدمات ایشان به اسلام و تشیع نوشته شود باز هم کم است.
پس به واقعیت و حقیقیت نزدیکتر است که خود بگوییم و بنویسیم : کتاب فضل تو را اب بحر کافی نیست.که تر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم.اما از باب اینکه نام خود را در شمار دوستداران امام مجتبی علیه السلام ثبت نمایم چند کلامی راجع به ان شخصیت عالی مقام می نگارمِ.ان عبد خاص پروردگار که فرشتگان مقرب الهی به خدمتگزاری و اطاعت ایشان افتخار می کنند و انبیای عظام در حل مشکلات خود به ایشان متوسل می شوند.در عظمت مقام امام مجتبی علیه السلام همین بس که بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام با انهمه عظمت .ایشان شخصیتی بودند که شایستگی خلافت و امامت و جانشینی ایشان را دارا بوده و از نظر مقامات علمی و معنوی بهترین فرد روزگار خویش بودند.امام حسین علیه السلام ایشان را از خود برتر دانسته و کاملا مطیع ایشان بودند و بخاطر حفظ حرمت و عظمت ایشان در حضور ایشان اظهار نظری نمی نمودند.
ولادت در خاندانی بی نظیر
امام مجتبی علیه السلام در نیمه ماه مبارک رمضان سال دوم یا سوم هجری و به نقلی در شهر مدینه متولد شدند.پدر ایشان امیرالمومنین علی علیه السلام وصی و جانشین پیامبر اسلام بودند که از طرف خدا و پیامبر برای رهبری مسلمین بعد از پیامبر منصوب و تعیین شدند.پیامبر در غدیر خم ایشان را در حضور جمعیت زیادی رسما به عنوان جانشین خود معرفی و اطاعت از ایشان را واجب دانستند. مادر ایشان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر پیامبر بزرگوار اسلام بودند.بانویی که بهترین بانوی اسلام بلکه بهترین بانوی تاریخ بشریت و بهترین بانوی بهشتی هستند.معروف ترین برادران امام حسن.امام حسین علیه السلام سیدالشهدا و قمر منیر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام و جناب محمد حنفیه است. .و معروفترین خواهران ایشان حضرت زینب و حضرت ام کلثوم می باشند.عموهای امام حسن مجتبی علیه السلام جناب جعفربن ابیطالب معروف به جعفر طیار.جناب عقیل و جناب طالب است.عمه های امام حسن مجتبی علیه السلام عبارتند از ام هانی و جمانه.پدر بزرگ پدری امام حسن مجتبی علیه السلام حضرت ابو طالب علیه السلام و مادربزرگ پدر ایشان حضرت فاطمه بنت اسد می باشد.پدر بزرگ مادری ایشان رسول خدا صلی الله علیه واله و مادر بزرگ مادری ایشان ام المومنین حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها است.در کتاب ناسخ التواریخ جلد اول زندگانی امام حسن علیه السلام صفحه 158 از کتب متعدد نقل کرده است : روزی رسول خدا صلی الله علیه واله در بین مسلمین فرمودند: ایا بگویم در میان شما چه کسی بهترین پدر و مادر و عمو و عمه و خاله و دایی و جد و جده را دارد ؟ مسلمین جواب دادند : .بله.بفرمایید.انگاه رسول خدا صلی الله علیه واله فرمودند : امام حسن و امام حسین هستند که چنین امتیازی دارند زیرا بهترین پدر را دارند.پدر ایشان علی بن ابیطالب و بهترین مادر را دارند که فاطمه دختر پیامبر باشد.بهترین جد را دارند که من رسول الله جد ایشان هستم و بهترین جده را دارند که خدیجه کبری باشد.بهترین عمو را دارند که جعفر بن ابیطالب باشد و بهترین عمه را دارند که ام هانی باشد .بهترین دایی را دارند که قاسم فرزند من رسول الله است و بهترین خاله را دارند که زینب دختر من رسول الله است
تربیت خانوادگی امام حسن ع
پدر ایشان امیرالمومنین علی علیه السلام و مادر ایشان. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند.که این دو بزرگوار ایشان را تربیت نموده اند و طبیعی است که وقتی امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بخواهند فرزندی را تربیت علمی ومعنوی کنند ان فرزند تا کجا اوج می گیرد.استعداد بی نظیر.معلم و مربی نیز بی نظیر .اطاعت از معلم و مربی نیز بی نظیر نتیجه فردی می گردد که از نظر شخصیت علمی ومعنوی بی نظیر می گردد.این وقتی است که بحث را طبیعی بررسی کنیم.ولی اگر در نظر بگیریم که امام حسن مجتبی علیه السلام حجت خدا و جانشین پیامبرگرامی اسلام هستند که بهترین مخلوقات الهی و سیدالانبیا والمرسلین هستند و خود خدا تربیت علمی و معنوی و اخلاقی امام حسن مجتبی علیه السلام را عهده دار گردیده است بحث کردن از شخصیت امام مجتبی علیه السلام اوج دیگری می گیرد.
ویژگیهای امام معصوم جانشین پیامبر اسلام
طبق ادله عقلی و نقلی خداوند متعال شایسته ترین فرد را از نظر کمالات جسمانی و معنوی به عنوان حجت خود در میان مردم انتخاب می کند.
امام باید عاقلترین شجاعترین.عالمترین.عابدترین.زاهدترینسخاوتمند ترین .جوادترین.کریم ترین .خوش اخلاق ترین.مودب ترین فرد در میان امت باشد تا خداوند متعال ایشان را به جانشینی پیامبر و امامت مسلمین انتخاب و معرفی کند.امام باید معصوم از خطا و اشتباه باشد چون امام و اسوه و الگوی مردم است. امام باید در تمام صفات کمالی از همه مردم ممتازتر باشد و بعد از پیامبر بیشترین شباهت در کمالات علمی و معنوی را به ان بزرگوار داشته باشد.چون جانشین ایشان است و جز دریافت وحی که اختصاص به پیامبر دارد .در تمام صفات کمال امام باید مانند پیامبر باشد زیرا می خواهد جانشین پیامبر گرامی اسلام شود که بهترین انبیای الهی بوده و در تمام کمالات علمی و معنوی در میان انبیا ممتاز بوده است.
امیرالمومنین علیه السلام جانشین پیامبر اسلام
بعد از پیامبر اسلام کسی که شبیه ترین فرد به پیامبر در کمالات بوده است وجود مبارک امیرالمومنین علی علیه السلام بود که طبق ایه قران نفس پیامبر بوده است.و پیامبر اسلام بارها اعلام نمودند که ایشان بعد از من برترین مسلمانان در کمالات هستند واطاعت از ایشان بر همه مسلمین واجب است.پیامبر در مورد امیرالمومنین علی علیه السلام فرمود.انا مدینه العلم و علی بابها فمن اراد المدینه و الحکمه فلیاتها من بابها .من شهر علم هستم هرکس می خواهد از علوم من بهره ببرد باید از طریق علی وارد شود.
اری امیرالمومنین علی علیه السلام جز نبوت در تمام کمالات شبیه ترین فرد به رسول خدا صلی الله علیه واله بودند.پیامبر. به امر خدا ایشان را به عنوان جانشین خود و رهبری مسلمین در غدیر خم معرفی فرمودند.و اطاعت از ایشان را بر مسلمین واجب فرمودند. و مسلمانان با ایشان بیعت کردند.متاسفانه بعد از پیامبر اکثر مسلمین از امیرالمومنین علی علیه السلام اطاعت نکردند و به ایشان بی اعتنایی کردند و بعد از 25 سال به ایشان مراجعه کردند و از ایشان خواستند رهبری مسلمین را عهده دار شوند.حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام هر چند دیر شده بود و جامعه به انحراف رفته بود در عین حال وقتی دیدند مردم اصرار دارند و اکثریت چنین درخواستی دارند قبول کردند.ایشان در سال 35 هق حکومت رسمی خود را بر مسلمین اغاز کردند.استاندران و والیان برای بلاد و شهرهای مختلف معین نموده و انها را اعزام نمودند و مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده گرفتند .حکومت حضرت 5 سال بیشتر طول نکشید.متاسفانه عده ای زیر بار حکومت و رهبری امیرالمومنین علی علیه السلام نرفتند و جنگهایی بر علیه حضرت به ایشان تحمیل کردند.از جمله انها معاویه بود که در شام استاندار بود از طرف حاکمان قبلی مسلمین و بر علیه حضرت اعلام جنگ کرد و به قصد کشتن حضرت و یاران ایشان لشکر کشید.از جمله انها عایشه بود که مسلمین را بر علیه امیرالمومنین علی علیه السلام تحریک و به جنگ علیه حضرت وادار نمود.از جمله انها خوارج بودند .انها عده ای از مسلمین بودند که از اطاعت امیرالمومنین علی علیه السلام خارج شده و حضرت را منحرف اعلام نموده و بر علیه ایشان اعلام جنگ کردند.امیرالمومنین علی علیه السلام با ایشان جنگ کرد و عاقبت بعد از اتمام این جنگها توسط یکی از خوارج به نام ابن ملجم به طور ناگهانی در حال نماز در مسجد کوفه درسال 40 هق به شهادت رسیدند.
امام حسن مجتبی علیه السلام جانشین پیامبر و امیرالمومنین علی علیه السلام
خداوند متعال امام حسن مجتبی علیه السلام را شایسته جانشینی پیامبر دانسته و ایشان را به عنوان دومین جانشین پیامبر بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام معرفی فرمود.تمام صفات کمال در امام حسن مجتبی علیه السلام وجود داشت.ایشان شایسته ترین فرد بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام و شبیه ترین فرد در ان زمان به پیامبر در شکل و شمایل و اخلاق و علم و معنویت و شهامت و شجاعت و مدیریت و سایر صفات کمالی بودند.معجزات فراوانی از حضرت نقل گردیده است برخی از انها در کتاب تحفه المجالس .ناسخ التواریخ.منتهی الامال و.....نقل گردیده است.
امام مجتبی علیه السلام در تمام کمالات علمی . معنوی . اخلاقی . شهامت وشجاعت . ادب و......شبیه ترین فرد به امیرالمومنین علی علیه السلام بودند و انحضرت را بی نهایت دوست داشته و کاملا مطیع حضرت بودند.امیرالمومنین علی علیه السلام ایشان را به عنوان جانشین خود از طرف خدا معرفی نمودند.در شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام فقط خدا می داند که چه مصیبت سنگینی بر دل داغدار امام حسن مجتبی وارد شد.زیرا در ان زمان کسی محبت و اخلاص و معرفت و اطاعت و خدمتش به امیرالمومنین بالاتر از ایشان نبود.
ان حضرت به تمام مکارم اخلاق مزین بودند. خداوند متعال علوم رسول الله و امیرالمومنین علی علیه السلام را به ایشان منتقل نموده و اطاعت از ایشان را بر مسلمین واجب فرمود.
شجاعت امام حسن مجتبی علیه السلام در جنگها
در صفات امام معصوم ذکر شد که امام شجاعترین فرد روزگار خویش است و بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام کسی شجاعتر از امام مجتبی علیه السلام نبود.حضرت امام حسن علیه السلام در تمام جنگهای دوران حکومت امیرالمومنین علی علیه السلام حاضر بوده و جان برکف در خدمت ایشان بودند .در جنگ جمل شجاعت بی نظیری از انحضرت در دفاع از لشکر امیرالمومنین عذیه السلام بروز وظهور نمود که باعث حیرت لشکر حضرت گردید و شجاعان و فرماندهان بزرگ جنگی چون محمد حنفیه را به شگفتی وا داشت.اری ایشان بودند که شتر عایشه را به دستور امیرالمومنین علیه السلام سرنگون نموده و باعث تسلیم لشکر مخالف گردید.
امام مجتبی علیه السلام مانند امیرالمومنین علی علیه السلام از دشمن نمی هراسید.به فنون رزم و جنگ کاملا مسلط بودند.اگر جنگ تن به تن می شد هیچ قهرمان دشمن از جنگ با ایشان زنده بر نمی گشت.و اگر لشکر حضرت با تدبیر و رهبری حضرت امام مجتبی علیه السلام مخالفت ننموده و به حضرتش خیانت نمی نمودند هرگز معاویه طمع در حکومت و خلافت امام حسن مجتبی علیه السلام نمی نمود.خیانت و بی وفایی برخی یاران و لشکر حضرت تا انجا رسید که به معاویه نامه نوشتند اگر بخواهی امام حسن را دست بسته به شما تحویل می دهیم .اری خیانتی که تا تاریخ باقی است از یاد نمی رود و فرمانده شجاع بزرگی چون امام مجتبی علیه السلام را وادار به صلح با معاویه نمودند تا حضرت با این صلح بتواند اسلام را حفظ نموده و جان خود و اهلبیت و شیعیان و محبانش را حفظ کند.حتی در این موقع نیز برخی افراد بی ادب و کم معرفت به ایشان طعنه و کنایه می زدند که شما مومنین و شیعیان را ذلیل و خوار نمودید.زخم زبانی که عده ای نادان و بی ادب به حضرت خطاب نمودند و قلب ایشان را به درد اوردند.
حکومت امام مجتبی علیه السلام
بعد از حکومت امیرالمومنین علیه السلام طبق وصیت و معرفی انحضرت مردم با امام حسن در حکومت بیعت کردند.در کتاب منتخب التواریخ تالیف عالم جلیل القدر ملاهاشم خراسانی در زندگانی امام حسن مجتبی علیه السلام نوشته است:در این بیعت نقش جناب عبدالله بن عباس بسیار تاثیرگزار بود.ایشان مردم را به بیعت کردن با امام مجتبی علیه السلام دعوت نموده و می فرمود : معاشر الناس هذا ابن نبیکم و وصی امامکم فبایعوه یعنی ای مردم ایشان پسر پیامبرتان و وصی امامتان است پس با ایشان بیعت کنید
حکومت حضرت چند ماه بیشتر دوام نیافت زیرا با معاویه وارد جنگ شدند ومتوجه خیانت برخی از لشکریان و فرماندهان خود شدند لذا به هیچ وجه ادامه جنگ صلاح نبود و حضرت ناچار به صلح شدند و معاویه حکومت بر مسلمین را عهده دار شد.از جمله شروط امام حسن علیه السلام در صلح نامه با معاویه این بود که جان امام حسن و امام حسین و اهلبیت و شیعیان و اموال و ناموس ایشان در امان باشد و کسی از ایشان را با تهدید و... نترساند و ...معاویه بعد از خود کسی را به عنوان خلافت و حکومت تعیین ننماید.
اصحاب خاص امام حسن مجتبی علیه السلام
از جمله اصحاب و یاران خاص امام مجتبی علیه السلام می توان به امام حسین علیه السلام.محمدحنفیه. مسلم بن عقیل.عبدالله بن جعفر .عبدالله بن عباس.جابر بن عبدالله انصاری.حبیب بن مظاهر.میثم تمار.رشید هجری.حجربن عدی.ِ کمیل.حارث همدانی.حذیفه بن اسید الغفاری.سفیان بن ابی لیلی
همدانی.سلیمان بن صرد خزاعی.سلیم بن قیس.عمروبن حمق خزاعی.اصبغ بن نباته.زیدبن ارقم.قیس بن سعد بن عباده.حبابه بن جعفرالوالبیه.جارود بن منذر.ابی صالح بن کلیب.ابومخنف لوط بن یحیی ازدی و.... ...ِِاشاره نمود.ِ
تعلیم و تربیت مسلمین در مدینه
حضرت امام حسن علیه السلام پس از صلح با معاویه به مدینه بازگشتند و در 10 سال پایانی عمر خویش به تربیت شاگردان. تبیین احکام و نشر معارف قران و عترت اشتغال ورزیدند.جوانان بنی هاشم از جمله حضرت علی اکبر علیه السلام و اصحاب خاص ایشان از فرصت استفاده نموده و مسائل دینی مورد نیاز خود را سوال می نمودند.حضرت می فرمودند : علم بیاموزید که در اینده به ان نیازمند خو اهید شد.
ازدواج
حضرت در سنین جوانی ازدواج نموده و صاحب چندین فرزند پسر و دختر گردیدند.از دختران ایشان می توان به ام سلمه .رقیه و ام الحسن.ام الحسین و فاطمه نام برد . فاطمه با کنیه ام عبدالله بود که با امام سجاد علیه السلام ازدواج نمود و امام باقر علیه السلام از ایشان متولد گردیدند.از جمله فرزندان پسری امام مجتبی علیه السلام می توان به جناب زید.قاسم.عبدالله.طلحه.حسن مثنی .حسین و...اشاره نمود که در واقعه کربلا برخی به شهادت رسیده و برخی نیز به اسارت رفتند.لازم به ذکر است که برخی افراد ، نسبت ازدواج با زنان بسیار به امام حسن علیه السلام داده اند که طبق نظر محققان از اعتبار علمی لازم برخوردار نیست.
شهادت
امام مجتبی علیه السلام در 28 صفر سال 49 یا 50 ه ق در مدینه به شهادت رسیدند.شهادت ایشان به دستور معاویه و توسط جعده همسر ایشان به وسیله زهر انجام گرفت و پس از تشییع جنازه با شکوه در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند.مزار ایشان در قبرستان بقیع مورد زیارت دوستان و شیعیان ایشان قرار دارد .قبلا مزار ایشان گنبد و بارگاهی داشت که متاسفانه به دستور حاکمان وهابی عربستان در انجا تخریب شده است.
منابع
منتخب التواریخ تالیف ایت الله ملاهاشم خراسانی.زندگانی امام مجتبی علیه السلام و امام حسین علیه السلام
ناسخ التواریخ زندگانی امام حسن مجتبی علیه السلام
حق الیقین تالیف علامه مجلسی .شرایط و صفات امام معصوم
تحفه المجالس تالیف ابن تاج الدین حسن .معجزات امام حسن مجتبی علیه السلام
کتاب محمد حنفیه تالیف ابوعلی هاشمی
منتهی الامال تالیف علامه حاج شیخ عباس قمی .زندگانی امیرالمومنین علیه السلام . امام حسن مجتبی علیه السلام و امام حسین
هر چه درباره عظمت امام مجتبی علیه السلام و خدمات ایشان به اسلام و تشیع نوشته شود باز هم کم است.
پس به واقعیت و حقیقیت نزدیکتر است که خود بگوییم و بنویسیم : کتاب فضل تو را اب بحر کافی نیست.که تر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم.اما از باب اینکه نام خود را در شمار دوستداران امام مجتبی علیه السلام ثبت نمایم چند کلامی راجع به ان شخصیت عالی مقام می نگارمِ.ان عبد خاص پروردگار که فرشتگان مقرب الهی به خدمتگزاری و اطاعت ایشان افتخار می کنند و انبیای عظام در حل مشکلات خود به ایشان متوسل می شوند.در عظمت مقام امام مجتبی علیه السلام همین بس که بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام با انهمه عظمت .ایشان شخصیتی بودند که شایستگی خلافت و امامت و جانشینی ایشان را دارا بوده و از نظر مقامات علمی و معنوی بهترین فرد روزگار خویش بودند.امام حسین علیه السلام ایشان را از خود برتر دانسته و کاملا مطیع ایشان بودند و بخاطر حفظ حرمت و عظمت ایشان در حضور ایشان اظهار نظری نمی نمودند.
ولادت در خاندانی بی نظیر
امام مجتبی علیه السلام در نیمه ماه مبارک رمضان سال دوم یا سوم هجری و به نقلی در شهر مدینه متولد شدند.پدر ایشان امیرالمومنین علی علیه السلام وصی و جانشین پیامبر اسلام بودند که از طرف خدا و پیامبر برای رهبری مسلمین بعد از پیامبر منصوب و تعیین شدند.پیامبر در غدیر خم ایشان را در حضور جمعیت زیادی رسما به عنوان جانشین خود معرفی و اطاعت از ایشان را واجب دانستند. مادر ایشان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر پیامبر بزرگوار اسلام بودند.بانویی که بهترین بانوی اسلام بلکه بهترین بانوی تاریخ بشریت و بهترین بانوی بهشتی هستند.معروف ترین برادران امام حسن.امام حسین علیه السلام سیدالشهدا و قمر منیر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام و جناب محمد حنفیه است. .و معروفترین خواهران ایشان حضرت زینب و حضرت ام کلثوم می باشند.عموهای امام حسن مجتبی علیه السلام جناب جعفربن ابیطالب معروف به جعفر طیار.جناب عقیل و جناب طالب است.عمه های امام حسن مجتبی علیه السلام عبارتند از ام هانی و جمانه.پدر بزرگ پدری امام حسن مجتبی علیه السلام حضرت ابو طالب علیه السلام و مادربزرگ پدر ایشان حضرت فاطمه بنت اسد می باشد.پدر بزرگ مادری ایشان رسول خدا صلی الله علیه واله و مادر بزرگ مادری ایشان ام المومنین حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها است.در کتاب ناسخ التواریخ جلد اول زندگانی امام حسن علیه السلام صفحه 158 از کتب متعدد نقل کرده است : روزی رسول خدا صلی الله علیه واله در بین مسلمین فرمودند: ایا بگویم در میان شما چه کسی بهترین پدر و مادر و عمو و عمه و خاله و دایی و جد و جده را دارد ؟ مسلمین جواب دادند : .بله.بفرمایید.انگاه رسول خدا صلی الله علیه واله فرمودند : امام حسن و امام حسین هستند که چنین امتیازی دارند زیرا بهترین پدر را دارند.پدر ایشان علی بن ابیطالب و بهترین مادر را دارند که فاطمه دختر پیامبر باشد.بهترین جد را دارند که من رسول الله جد ایشان هستم و بهترین جده را دارند که خدیجه کبری باشد.بهترین عمو را دارند که جعفر بن ابیطالب باشد و بهترین عمه را دارند که ام هانی باشد .بهترین دایی را دارند که قاسم فرزند من رسول الله است و بهترین خاله را دارند که زینب دختر من رسول الله است
تربیت خانوادگی امام حسن ع
پدر ایشان امیرالمومنین علی علیه السلام و مادر ایشان. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند.که این دو بزرگوار ایشان را تربیت نموده اند و طبیعی است که وقتی امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بخواهند فرزندی را تربیت علمی ومعنوی کنند ان فرزند تا کجا اوج می گیرد.استعداد بی نظیر.معلم و مربی نیز بی نظیر .اطاعت از معلم و مربی نیز بی نظیر نتیجه فردی می گردد که از نظر شخصیت علمی ومعنوی بی نظیر می گردد.این وقتی است که بحث را طبیعی بررسی کنیم.ولی اگر در نظر بگیریم که امام حسن مجتبی علیه السلام حجت خدا و جانشین پیامبرگرامی اسلام هستند که بهترین مخلوقات الهی و سیدالانبیا والمرسلین هستند و خود خدا تربیت علمی و معنوی و اخلاقی امام حسن مجتبی علیه السلام را عهده دار گردیده است بحث کردن از شخصیت امام مجتبی علیه السلام اوج دیگری می گیرد.
ویژگیهای امام معصوم جانشین پیامبر اسلام
طبق ادله عقلی و نقلی خداوند متعال شایسته ترین فرد را از نظر کمالات جسمانی و معنوی به عنوان حجت خود در میان مردم انتخاب می کند.
امام باید عاقلترین شجاعترین.عالمترین.عابدترین.زاهدترینسخاوتمند ترین .جوادترین.کریم ترین .خوش اخلاق ترین.مودب ترین فرد در میان امت باشد تا خداوند متعال ایشان را به جانشینی پیامبر و امامت مسلمین انتخاب و معرفی کند.امام باید معصوم از خطا و اشتباه باشد چون امام و اسوه و الگوی مردم است. امام باید در تمام صفات کمالی از همه مردم ممتازتر باشد و بعد از پیامبر بیشترین شباهت در کمالات علمی و معنوی را به ان بزرگوار داشته باشد.چون جانشین ایشان است و جز دریافت وحی که اختصاص به پیامبر دارد .در تمام صفات کمال امام باید مانند پیامبر باشد زیرا می خواهد جانشین پیامبر گرامی اسلام شود که بهترین انبیای الهی بوده و در تمام کمالات علمی و معنوی در میان انبیا ممتاز بوده است.
امیرالمومنین علیه السلام جانشین پیامبر اسلام
بعد از پیامبر اسلام کسی که شبیه ترین فرد به پیامبر در کمالات بوده است وجود مبارک امیرالمومنین علی علیه السلام بود که طبق ایه قران نفس پیامبر بوده است.و پیامبر اسلام بارها اعلام نمودند که ایشان بعد از من برترین مسلمانان در کمالات هستند واطاعت از ایشان بر همه مسلمین واجب است.پیامبر در مورد امیرالمومنین علی علیه السلام فرمود.انا مدینه العلم و علی بابها فمن اراد المدینه و الحکمه فلیاتها من بابها .من شهر علم هستم هرکس می خواهد از علوم من بهره ببرد باید از طریق علی وارد شود.
اری امیرالمومنین علی علیه السلام جز نبوت در تمام کمالات شبیه ترین فرد به رسول خدا صلی الله علیه واله بودند.پیامبر. به امر خدا ایشان را به عنوان جانشین خود و رهبری مسلمین در غدیر خم معرفی فرمودند.و اطاعت از ایشان را بر مسلمین واجب فرمودند. و مسلمانان با ایشان بیعت کردند.متاسفانه بعد از پیامبر اکثر مسلمین از امیرالمومنین علی علیه السلام اطاعت نکردند و به ایشان بی اعتنایی کردند و بعد از 25 سال به ایشان مراجعه کردند و از ایشان خواستند رهبری مسلمین را عهده دار شوند.حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام هر چند دیر شده بود و جامعه به انحراف رفته بود در عین حال وقتی دیدند مردم اصرار دارند و اکثریت چنین درخواستی دارند قبول کردند.ایشان در سال 35 هق حکومت رسمی خود را بر مسلمین اغاز کردند.استاندران و والیان برای بلاد و شهرهای مختلف معین نموده و انها را اعزام نمودند و مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده گرفتند .حکومت حضرت 5 سال بیشتر طول نکشید.متاسفانه عده ای زیر بار حکومت و رهبری امیرالمومنین علی علیه السلام نرفتند و جنگهایی بر علیه حضرت به ایشان تحمیل کردند.از جمله انها معاویه بود که در شام استاندار بود از طرف حاکمان قبلی مسلمین و بر علیه حضرت اعلام جنگ کرد و به قصد کشتن حضرت و یاران ایشان لشکر کشید.از جمله انها عایشه بود که مسلمین را بر علیه امیرالمومنین علی علیه السلام تحریک و به جنگ علیه حضرت وادار نمود.از جمله انها خوارج بودند .انها عده ای از مسلمین بودند که از اطاعت امیرالمومنین علی علیه السلام خارج شده و حضرت را منحرف اعلام نموده و بر علیه ایشان اعلام جنگ کردند.امیرالمومنین علی علیه السلام با ایشان جنگ کرد و عاقبت بعد از اتمام این جنگها توسط یکی از خوارج به نام ابن ملجم به طور ناگهانی در حال نماز در مسجد کوفه درسال 40 هق به شهادت رسیدند.
امام حسن مجتبی علیه السلام جانشین پیامبر و امیرالمومنین علی علیه السلام
خداوند متعال امام حسن مجتبی علیه السلام را شایسته جانشینی پیامبر دانسته و ایشان را به عنوان دومین جانشین پیامبر بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام معرفی فرمود.تمام صفات کمال در امام حسن مجتبی علیه السلام وجود داشت.ایشان شایسته ترین فرد بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام و شبیه ترین فرد در ان زمان به پیامبر در شکل و شمایل و اخلاق و علم و معنویت و شهامت و شجاعت و مدیریت و سایر صفات کمالی بودند.معجزات فراوانی از حضرت نقل گردیده است برخی از انها در کتاب تحفه المجالس .ناسخ التواریخ.منتهی الامال و.....نقل گردیده است.
امام مجتبی علیه السلام در تمام کمالات علمی . معنوی . اخلاقی . شهامت وشجاعت . ادب و......شبیه ترین فرد به امیرالمومنین علی علیه السلام بودند و انحضرت را بی نهایت دوست داشته و کاملا مطیع حضرت بودند.امیرالمومنین علی علیه السلام ایشان را به عنوان جانشین خود از طرف خدا معرفی نمودند.در شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام فقط خدا می داند که چه مصیبت سنگینی بر دل داغدار امام حسن مجتبی وارد شد.زیرا در ان زمان کسی محبت و اخلاص و معرفت و اطاعت و خدمتش به امیرالمومنین بالاتر از ایشان نبود.
ان حضرت به تمام مکارم اخلاق مزین بودند. خداوند متعال علوم رسول الله و امیرالمومنین علی علیه السلام را به ایشان منتقل نموده و اطاعت از ایشان را بر مسلمین واجب فرمود.
شجاعت امام حسن مجتبی علیه السلام در جنگها
در صفات امام معصوم ذکر شد که امام شجاعترین فرد روزگار خویش است و بعد از امیرالمومنین علی علیه السلام کسی شجاعتر از امام مجتبی علیه السلام نبود.حضرت امام حسن علیه السلام در تمام جنگهای دوران حکومت امیرالمومنین علی علیه السلام حاضر بوده و جان برکف در خدمت ایشان بودند .در جنگ جمل شجاعت بی نظیری از انحضرت در دفاع از لشکر امیرالمومنین عذیه السلام بروز وظهور نمود که باعث حیرت لشکر حضرت گردید و شجاعان و فرماندهان بزرگ جنگی چون محمد حنفیه را به شگفتی وا داشت.اری ایشان بودند که شتر عایشه را به دستور امیرالمومنین علیه السلام سرنگون نموده و باعث تسلیم لشکر مخالف گردید.
امام مجتبی علیه السلام مانند امیرالمومنین علی علیه السلام از دشمن نمی هراسید.به فنون رزم و جنگ کاملا مسلط بودند.اگر جنگ تن به تن می شد هیچ قهرمان دشمن از جنگ با ایشان زنده بر نمی گشت.و اگر لشکر حضرت با تدبیر و رهبری حضرت امام مجتبی علیه السلام مخالفت ننموده و به حضرتش خیانت نمی نمودند هرگز معاویه طمع در حکومت و خلافت امام حسن مجتبی علیه السلام نمی نمود.خیانت و بی وفایی برخی یاران و لشکر حضرت تا انجا رسید که به معاویه نامه نوشتند اگر بخواهی امام حسن را دست بسته به شما تحویل می دهیم .اری خیانتی که تا تاریخ باقی است از یاد نمی رود و فرمانده شجاع بزرگی چون امام مجتبی علیه السلام را وادار به صلح با معاویه نمودند تا حضرت با این صلح بتواند اسلام را حفظ نموده و جان خود و اهلبیت و شیعیان و محبانش را حفظ کند.حتی در این موقع نیز برخی افراد بی ادب و کم معرفت به ایشان طعنه و کنایه می زدند که شما مومنین و شیعیان را ذلیل و خوار نمودید.زخم زبانی که عده ای نادان و بی ادب به حضرت خطاب نمودند و قلب ایشان را به درد اوردند.
حکومت امام مجتبی علیه السلام
بعد از حکومت امیرالمومنین علیه السلام طبق وصیت و معرفی انحضرت مردم با امام حسن در حکومت بیعت کردند.در کتاب منتخب التواریخ تالیف عالم جلیل القدر ملاهاشم خراسانی در زندگانی امام حسن مجتبی علیه السلام نوشته است:در این بیعت نقش جناب عبدالله بن عباس بسیار تاثیرگزار بود.ایشان مردم را به بیعت کردن با امام مجتبی علیه السلام دعوت نموده و می فرمود : معاشر الناس هذا ابن نبیکم و وصی امامکم فبایعوه یعنی ای مردم ایشان پسر پیامبرتان و وصی امامتان است پس با ایشان بیعت کنید
حکومت حضرت چند ماه بیشتر دوام نیافت زیرا با معاویه وارد جنگ شدند ومتوجه خیانت برخی از لشکریان و فرماندهان خود شدند لذا به هیچ وجه ادامه جنگ صلاح نبود و حضرت ناچار به صلح شدند و معاویه حکومت بر مسلمین را عهده دار شد.از جمله شروط امام حسن علیه السلام در صلح نامه با معاویه این بود که جان امام حسن و امام حسین و اهلبیت و شیعیان و اموال و ناموس ایشان در امان باشد و کسی از ایشان را با تهدید و... نترساند و ...معاویه بعد از خود کسی را به عنوان خلافت و حکومت تعیین ننماید.
اصحاب خاص امام حسن مجتبی علیه السلام
از جمله اصحاب و یاران خاص امام مجتبی علیه السلام می توان به امام حسین علیه السلام.محمدحنفیه. مسلم بن عقیل.عبدالله بن جعفر .عبدالله بن عباس.جابر بن عبدالله انصاری.حبیب بن مظاهر.میثم تمار.رشید هجری.حجربن عدی.ِ کمیل.حارث همدانی.حذیفه بن اسید الغفاری.سفیان بن ابی لیلی
همدانی.سلیمان بن صرد خزاعی.سلیم بن قیس.عمروبن حمق خزاعی.اصبغ بن نباته.زیدبن ارقم.قیس بن سعد بن عباده.حبابه بن جعفرالوالبیه.جارود بن منذر.ابی صالح بن کلیب.ابومخنف لوط بن یحیی ازدی و.... ...ِِاشاره نمود.ِ
تعلیم و تربیت مسلمین در مدینه
حضرت امام حسن علیه السلام پس از صلح با معاویه به مدینه بازگشتند و در 10 سال پایانی عمر خویش به تربیت شاگردان. تبیین احکام و نشر معارف قران و عترت اشتغال ورزیدند.جوانان بنی هاشم از جمله حضرت علی اکبر علیه السلام و اصحاب خاص ایشان از فرصت استفاده نموده و مسائل دینی مورد نیاز خود را سوال می نمودند.حضرت می فرمودند : علم بیاموزید که در اینده به ان نیازمند خو اهید شد.
ازدواج
حضرت در سنین جوانی ازدواج نموده و صاحب چندین فرزند پسر و دختر گردیدند.از دختران ایشان می توان به ام سلمه .رقیه و ام الحسن.ام الحسین و فاطمه نام برد . فاطمه با کنیه ام عبدالله بود که با امام سجاد علیه السلام ازدواج نمود و امام باقر علیه السلام از ایشان متولد گردیدند.از جمله فرزندان پسری امام مجتبی علیه السلام می توان به جناب زید.قاسم.عبدالله.طلحه.حسن مثنی .حسین و...اشاره نمود که در واقعه کربلا برخی به شهادت رسیده و برخی نیز به اسارت رفتند.لازم به ذکر است که برخی افراد ، نسبت ازدواج با زنان بسیار به امام حسن علیه السلام داده اند که طبق نظر محققان از اعتبار علمی لازم برخوردار نیست.
شهادت
امام مجتبی علیه السلام در 28 صفر سال 49 یا 50 ه ق در مدینه به شهادت رسیدند.شهادت ایشان به دستور معاویه و توسط جعده همسر ایشان به وسیله زهر انجام گرفت و پس از تشییع جنازه با شکوه در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند.مزار ایشان در قبرستان بقیع مورد زیارت دوستان و شیعیان ایشان قرار دارد .قبلا مزار ایشان گنبد و بارگاهی داشت که متاسفانه به دستور حاکمان وهابی عربستان در انجا تخریب شده است.
منابع
منتخب التواریخ تالیف ایت الله ملاهاشم خراسانی.زندگانی امام مجتبی علیه السلام و امام حسین علیه السلام
ناسخ التواریخ زندگانی امام حسن مجتبی علیه السلام
حق الیقین تالیف علامه مجلسی .شرایط و صفات امام معصوم
تحفه المجالس تالیف ابن تاج الدین حسن .معجزات امام حسن مجتبی علیه السلام
کتاب محمد حنفیه تالیف ابوعلی هاشمی
منتهی الامال تالیف علامه حاج شیخ عباس قمی .زندگانی امیرالمومنین علیه السلام . امام حسن مجتبی علیه السلام و امام حسین
