کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

رجزهای قهرمانان عاشورا/ 1

روایت حماسی حربن یزید ریاحی در نبرد کربلا

21 شهريور 1397 ساعت 12:38

"رجز" یکی از انواع شعر است که می شود آن را نوعی شعر حماسی دانست. رجز، شعری برای حماسه آفرینی و پایمردی در میدان جنگ است؛ در میان رجز های میدان نبرد، رجز عاشورا تبلور ویژه ای دارد.


 سرویس فرهنگ/ رجز های جوان مردان عاشورای حسینی، برآمده از سوز عشق، اعتقاد، شوق وصال و باور درونی برای دفاع از امام زمان خویش بوده است. خبرگزاری رضوی هر روز بخشی ازین ابیات را بررسی می کند تا تصویری کمتر پرداخته شده از حماسه عاشورا را به نمایش بکشد.
رجزخوانی حربن یزید ریاحی در حماسه کربلا
حر یکی از شجاعان و نامداران میدان های نبرد، و از فرماندهان لشکر عبیدالله ابن زیاد بود، صبح روز عاشورا، زمانی که عمربن سعد تصمیم به جنگیدن با امام حسین (ع) گرفت همراه با پسر، برادر و غلامش از لشکر عمربن سعد جدا شد و به خدمت امام حسین (ع) رسید و از درگاه خداوند طلب توبه نمود و سپس برای نصیحت مردم به میدان رفت و لشکر عمربن سعد را مخاطب قرار داد.
اولین رجز
حربن یزید ریاحی با بالا گرفتن درگیری میان لشکر امام و عمربن سعد در حمله اول این شعر را رجزش قرار داد:
ما زالت ارمیهم بثُغرَه نحره         و لبانه حتی تَسَربل بالدم[1]
ترجمه: بر گودی زیر گلو سینه اش، پی در پی تیر زدم تا اینکه خون مانند پیراهن بر او پوشیده شد.
حر در این رجز پایداری و شجاعت خود را در این جهاد بیان نموده است.
رجزی بعد از جنگ تن به تن
بعد از یک حمله گسترده اول، اولین و آخرین جنگ تن به تن میان دو لشکر شکل می گیرد و منجرب به کشتار برخی لشکریان عمربن سعد می شود که پس از آنان شروع به حمله گسترده به لشکر امام می کنند. حر نیز در این حمله شروع به خواندن رجز می کند و می جنگد که بخشی از آن بیان می شود:
اکون امیرا غادرا و ابن غادر           اذ کنت قاتلت الحسین بن فاطمه
ترجمه: اگر با امام حسین(ع) فرزند فاطمه(س) می جنگیدم، امیری خائن و پیمان شکن و سرزنش شده بودم.
*این بیت اشاره به آیه 70 سوره فرقان دارد که خداوند می فرماید:" مگر کسی که توبه کند و ایمان بیاورد و کار شایسته انجام دهد. پس خداوند بدی هایشان را به نیکی تبدیل می کند."
و روحی علی خذلانه و اعتزاله        و بیعته هذا الناکث العهد الائمه
ترجمه: جانم در عذاب بود اگر یاریش نمی کردم، و جز پیمان شکنان در دوران ائمه می شدم.
ینادی ندمی ان لااکون نصرته        و لا کل نفس لاتواسیه
ترجمه: زمانی که مارا به کمک خواست اگر یاری اش نمی کردیم، مانند کسی که با تیغ یارانش را کشته پشیمان می شدیم.
اهم مرارا ان اسیرا بجعفل             الی فئه زاغت عن الحق ظالمه[2]
ترجمه: بزرگترین مصیبت، برای این مرد بلند مرتبه، اسیر کردنش و به سوی گروهی که از طریق حق گمراه شدند و در ظلمت کفر هستند، بردن است.
*این بین نیز اشاره به آیه شریفه 61 سوره صف در قرآن کریم دارد که می فرماید: زمانی که لغزیدند، خداوند دلشان را لرزاند، خداوند گروه فاسقین را هدایت نمی کند.
رجزی پس از بازگست از میدان
حر زمانی که از میدان جنگ به سوی امام حسین(ع) باز می گشت این رجز را می خواند:
هو الموت فانصع و یک ما انت صانع        فانت بکاس الموت لاشک کارع
ترجمه: این مرگ است، پس کارتان را درست نجام دهید؛ وای بر تو، در هنگام مرگ که شکی در آن نیس، تو هیچ کاره ای.
و حام عن بن المصطفی و حریمه          لعلک تلقی حصد ما انت زارع
ترجمه: پس از پیامبر(ص) و حریمش دفاع کن، شاید در قیامت به محصول کاشته شده ات برسی، چون تو انجام دهنده کار نیستی، خداوند انجام دهنده کارهاست.
*این بیت اشاره به آیه 64 سوره واقعه دارد، آنجایی که خداوند می فرماید: آیا شما کشت می کنید، یا ما هستیم که کشت می کنیم؟ و یا در سوره انفال آیه 8 می فرماید: (ای پیامبر) زمانی که تیری را انداختی، در واقع این خدا بود که تیر را انداخته است.
لقد خاب قوم خالقوا الله ربهم              یریدون هدم الدین و ادین شارع
ترجمه: قومی که با پروردگارشان مخالفت کرده اند، قومی بنوا و بدبخت هستند، آنها می خواهند درن خدا را نابود کنند، غافل از این که خداوند دینشان را حفظ می کند.
*این بیت نیز اشاره به آیه 8 سوره صف دارد؛ می خواهند با دهانشان نور الهی را خاموش کنند و خداوند نورش را کامل می کند.
یریدون عمدا قتل آل محمد               و جدهم یوم القیامه شافع[3]
ترجمه: این ها در صدد کشتن آل محمد هستند، در صورتی که جد این ها در قیامت شفاعت کننده است.
*در بیت نیز اشاره ای به آیه  28 سوره انبیا شده است که خداوند می فرماید: آنچه در جلو فرستادند و آنجه بعد برایشان می آید را می دانند، آنها شفاعت نمی کنند، مگر این که به رضای الهی، و آنها را از خشیت الهی می ترساند.
حربن یزید ریاحی هفت بار رجزخوانی می کند و در تمامی آنها شجاعتش را به رخ دشمن می کشد و کنایه ای به آنها که برای امام حسین نامه نوشتند و دعوتش کردند، ولی از ترس، بیعت و پیمان شکستند و در لشکر ابن سعد بودند می زند و امام حسین(ع) را فرزند پیامبر معرفی می کند، و هدفش در این جهاد را اعتقاد به دین راستین اسلام و دفاع از ولایت و امامت امام حسین(ع) معرفی می کند.[4]
 
 
 
 
 
 

منابع:
[1] مثیر الاحزان، ص 219، تاریخ طبری، ج 3، ص324؛ تحفه الازهار، مجلد2، قسمت اول، ص 82؛ مقتل الحسین او حدیث کربلا، ص 302؛ مقتل ابی مخنف، ص 133؛ علام الوری اعلام الهدی، ص 240
[2] مقتل ابی مخنف، ص 121-120
[3] مقتل ابی مخنف، ص122
[4] برگرفته از: رجزهای قهرمان عاشورا؛ قدرت الله عفتی، نشر جام جوان و مارینا


کد مطلب: 33535

آدرس مطلب :
https://www.razavi.news/fa/article/33535/روایت-حماسی-حربن-یزید-ریاحی-نبرد-کربلا

رضوی
  https://www.razavi.news